Acts 7 in Piapoco
1 Néeseté, sacerdote íiwacaliná isutáca yéemìawa Esteban asáisí báisícaalíni, yái náimáanáca nacháawàanáca Esteban iináwaná ìwali.
2 Néese Esteban íimaca nalí: “Píacué nuénánáica, wacuèrinánái béeyéi nacái, péemìacué nulí: Wacuèriná Dios icànéeri máiní mèlumèluíri iyú, yácata imàaquéericaté yáawawa wàawirimi Abraham iicácani Abraham ìyacaalíté Mesopotamia yàasu cáli íinata, ipíchawáiseté yàacawa ìyacaténá Harán ìyacàlená irìcu.
3 Dios íimacaté Abraham irí: ‘Pimàaca pìasu cáliwa, péenánái nacáiwa. Pìawa áiba cáliré núasáidéeripiná pirí’, íimacaté yái Diosca.
4 Néese Abraham yàacatéwa Caldea yàasu cáli íicha, yàacawa ìyacaténá Harán ìyacàlená irìcu. Néese Abraham yáaniri yéetácadénáamiwa, yá Dios itéca Abraham íinatalépiná yái cáliquéi càicuéca pìyacuéca siùcade.
5 Quéwa Dios càmitaté imàaca Abraham idènìaca yái cálica, ibatàa ibàlùacatáipináwa yàabàli iyúwa, càmitaté Dios yàaca cáli Abraham irí. Dios íimacáita Abraham irí yàanápináté iríni, yéewanápiná Abraham itaquénáinámi idènìaca yái cálica, Abraham yéetácadénáamitéwa, éwitaté méenibecáanítàacáwa yái Abrahamca yáté èerimicaté.
6 Dios icàlidacaté Abraham iríni nacái itaquénáinámi nàyáanápináté iyúwa canéeyéi yàasu cáli áiba cáli íinata. Dios íimacaté nàyáanápináté néré càulenáwaca, áibanái yàasu wenàiwicapináté nía, yá nacái yáara cáli néeséeyéica nàuwichàidáanápináté Abraham itaquénáinámi cuatrocientos camuípináté.
7 Quéwa Dios íimacaté Abraham irí: ‘Nùuwichàidapiná níara ìyéeyéica áiba cáli íinata imàníiyéipináca yàasu wenàiwicawa pitaquénáinámi. Yá pitaquénáinámi namusúapináwa íicha yáara cálica, yásí nàapiná nucàaluíniná chái Canaán yàasu cáli’, càité íimaca yái Diosca.
8 Dios imànicaalíté wawàsi Abraham yáapicha, yáté ichùulìaca Abraham imàníinápiná circuncisión yéenibe asìanái iríwa nawàwalicaténá Dios yàasu wenàiwicaca nía, yèeyéica icàaluíniná. Iná idécanáamité Abraham ìiri Isaac imusúaca iicá èeri, yáté Abraham imànica circuncisión Isaac irí Isaac idènìacaalíté ocho èeri. Càita nacái Isaac imànicaté circuncisión ìiri iríwa íipidenéericaté Jacob. Jacob imànicaté nacái circuncisión yéenibe asìanái iríwa doce namanùbaca. Néese Jacob yéenibe docéeyéica imanùbaca, níacata wàawirináimica, wía doce wamanùbaca Israel itaquénáinámi yàawiríaca.
9 “Wàawirináimica níái Jacob yéenibecaté. Néeseté báawaca naicáca naméeréeriwa José, cayábacáiná náichani. Yáté nawéndaca José áibanái irí natécaténáni Egipto yàasu cáli néré. Quéwa Dios yàacawéeridacaté José Egipto yàasu cáli néeni.
10 Yáté Dios iwasàaca José yùuwichàacáisi íicha. Dios imàacaca cáalíacáicani, yái Joséca, íná faraón, yái icuèricaté Egipto yàasu cáli, cayábacaté iicáca José. Yáté faraón imàacaca José icùaca yáapicha Egipto yàasu cáli. Imàaca nacái José icùaca faraón icapèe manuíri.
11 “Néeseté máapicái ìyacaté Egipto yàasu cáli imanuíca, chái wàasu cáli íinata nacái, íipidenácatalécaté Canaán. Yá macái wenàiwicanái yùuwichàacatéwa báawanama máapicái iyú. Wàawirináimi nacái càmitaté nàanàa nayáapináwa chái nàasu cáli íinatawa.
12 Quéwa Jacob yéemìacaté Egipto yàasu cáli iináwaná nàwacáidacaté trigo ituíná Egipto yàasu cáli néeni. Iná Jacob ibànùacaté néré yéenibewa, níái wàawirináimica. Néeseté nàacawa Egipto néré idàbáanáté nàacawa.
13 Néeseté nàacawa néré pucháibáanáté yàawiríapiná, yáté José icàlidaca iináwanáwa yéenánái iríwa néenásàiricani. Iná yéewa, yái faraón icuèricaté Egipto yàasu cáli, yáalíacawa nacái José ìwali, càinácaalí íiwitáaná wenàiwicacani.
14 Néeseté José ibànùacaté tàacáisi yáaniri Jacob iríwa itéenápináté yáapichawa yéenánáiwa macáita Egipto yàasu cáli nérépináté. Nàyacaté setenta y cinco namanùbaca asìanái Jacob yéenibeca, itaquénái nacái, manùbéeyéi inanái nacái.
15 Càité Jacob yàacawa ìyacaténá Egipto yàasu cáli íinata. Jacob yéetácawa néré máinícaalíté béericani. Wàawirináimi nacái béeyéicaalíté nía, yá néetáté nacáiwa Egipto yàasu cáli íinata.
16 Néeseté Jacob yáapimi natécawa Siquem néréni nabàlìacaténáni càliculìi irìcu, yái càliculìi Abraham iwènièricaté Hamor yéenibe íicha níái Siquem mìnanáica.
17 “Mawiénicaalíté néenáiwaná Dios imànicatáipináté càide iyúwaté íimáaná Abraham irí, yáté madécanáca nía, níái Israel itaquénáinámica Egipto yàasu cáli néré.
18 Néeseté madécaná camuí idécanáamité José yéetácawa, yá áiba nacuèriná Egipto mìnali idàbaca icùaca Egipto yàasu cáli càmíiricaté yáalíawa José iináwanámi ìwali.
19 Néese nacuèriná ichìwáidacaté wàawirináimi. Yáté imànica nalí báawéeri. Ichùulìaca náuca néenibewa quìrasìinái néetácaténátéwa.
20 Yáté èerica Moisés imusúaca iicá èeri. Yá cayábéeri Dios iicáca yái quìrasìica. Moisés isèenái icùacani máisiba quéeri nacapèe irìcuwa.
21 Néese iwàwacutá namàacaca méetàuculétani. Quéwa faraón íidu yàanàaca yái sùmàica, yá uedácani uìripináwa, yá udàwinàacani càide iyúwa uìrisíwa.
22 Càité Moisés yéewáidacawa macái wawàsi ìwali Egipto yàasu cáli néeséeyéi yáalíanácawa. Yá Moisés itàaníca cáalíacáiri iyú, cachàiníiri nacái íiwitáise.
23 “Néese idécanáamité idènìaca cuarenta camuí, yá Moisés iwàwacaté ipáchiaca yéenánái yàataléwa, níái israelitaca.
24 Néré iicáca Egipto yàasu cáli néeséeri icapèedáidéeri israelitasàiri. Yá Moisés yàacawa iyúudàacaténá catúulécanéeri israelita. Moisés inúaca Egipto yàasu cáli néeséerica.
25 Moisés iyúunáidacáiná yéenánái yáalíacawa Dios imàacáanápináté Moisés iwasàaca nía nàuwidenái íichawa, níái Egipto yàasu cáli néeséeyéica. Càmitaté quéwa cài náináidacawa, níái israelitaca.
26 Néese mapisáináami àniwa Moisés yàanàaca pucháiba israelitanái ipéliayaquéeyéiwa. Yá Moisés iwàwa namàacáyacacawa. Iná íimaca nalí: ‘Abémisanacuéca pía, ¿cánácué pimàni báawéeri piríwáaca?’ íimaca yái Moisésca.
27 Néese yái asìali imàníiricaté báawéeri yéenásàiri iríwa iwesíaca íichawa Moisés. Yá íimaca Moisés irí: ‘¡Pía càmíirita icùa wía! ¿Cáná yéewaná pìalàa wáichawáaca wía?
28 ¡Càmita píalimá pinúaca núa càide iyúwa pinúaná Egipto mìnali táquicha!’ íimaca.
29 Néese Moisés yéemìacaalíni, yá ipìacawa Egipto yàasu cáli íicha. Yá yàacawa Madián yàasu cáli néré. Moisés ìyacaté néré càide iyúwa canéeri yàasu cáli. Néeseté yeedáca yàacawéetúapináwa. Yá idènìaca yéenibewa pucháiba asìanái.
30 “Néese áiba cuarenta camuí idénáami, yáté Moisés ìyaca manacúali yùucubàa càináwàiri mawiénita manuíri dúli irí íipidenéeri Sinaí. Yá Moisés iicáca Dios càiri iicácanáwade iyúwa ángel imàaquéerica yáawawa Moisés iicácani quichái yèewíise, maléenéeri àicu yèewíise, yeeméeriwa quichái iyú.
31 Yá Moisés icalùadacawa iicáca yái yéenáiwanási nacáirica. Néese yàacawa mawiénita iicácaténá cayábani, yá yéemìaca Wacuèriná Dios itàacái. Dios íimacaté Moisés irí:
32 ‘Núacata yái Dios pìawirinái yèerica icàaluíniná. Núacata yái Dios icuèrica Abraham, Isaac nacái, Jacob nacái’, íimacaté yái Diosca. Yá Moisés itatácawa icalùniwa. Yá cáaluca iicáidaca néré.
33 Néese Wacuèriná Dios íimaca irí: ‘Piwatàa píichawa pizapatoniwa pìacaténá nucàaluíniná, pibàlùacáináwa nuípunita, núa mabáyawanéerica.
34 Báisíta nudéca nuicáca nàuwichàanáwa, níái wenàiwica cáininéeyéica nuicáca ìyéeyéica Egipto yàasu cáli néré. Nudéca nuémìaca nasàna náicháaníca manuísíwata. Iná nudéca nulicùacawa nuwasàacaténá nía nàuwidenái íichawa. Iná aquialé, nubànùapiná pía Egipto yàasu cáli néré’, íimaca yái Diosca.
35 “Ewitaté canácáaníta iwèni naicáca Moisés náimacaalíté irí: ‘¡Pía càmíirita icùa wía, canáca yéewaná pìalàa wáichawáaca wía!’ cài náimacaté, càicáaníta Dios ibànùacaté nalí Moisés nacuèrinápináca iwasèeripinácaté nía nàuwidenái íichawa. Yái Dios càiri iicácanáwade iyúwa ángel imàaquéerica yáawawa Moisés iicácani maléenéeri àicu yèewíise yeeméericawa quichái iyú, yácata yái Diosca yàacawéeridéericaté Moisés iwasàacaténáté, icùaca nacái níái israelitaca.
36 Yáté Moisés yàacawa Egipto yàasu cáli néré. Néese Moisés iwasàacaté wàawirináimi Egipto yàasu cáli íicha. Moisés imànicaté madécaná Dios ichàini iyú càmíiri idé áiba wenàiwica imànica, iwasàacaténáté israelitanái. Càité Moisés imànicani Egipto yàasu cáli néeni, Mar Rojo yàasu manuíri úni néré nacái, manacúali yùucubàa càináwàiri nacái idècunitàacá nèepunícawa chuìri cáli íinatabàa cuarenta camuí.
37 Yácata Moisés icàlidéericaté wàawirináimi irí nacái: ‘Aibaalípiná Wacuèriná Dios ibànùapinácué piríwa profeta péenátacuéwa, nuíwitáise nacáirica’, íimacaté yái Moisésca.
38 Yácata Moisés nacái ìyéericaté Israel itaquénáinámi yáapicha ìwacáidáyaquéeyéicawa chuìri cáli néré néemìacaténá Dios itàaníca nalí. Moisés itàanícaté Dios yáapicha càiri iicácanáwade iyúwa ángel Sinaí yàasu manuíri dúli ipùatalìculé, yá Moisés icàlidaca tàacáisi Dios inùmalìcuíse wàawirináimi irí. Yácata Moisés nacái yéemièricaté Dios itàacái icàlidéerica càinácaalí iyú Dios yàaca wenàiwica nacáuca càmíiri imáalàawa, yéewacaténá Moisés icàlidaca walíni yái tàacáisica.
39 “Wàawirináimi quéwa càmitaté nawàwa neebáidaca Moisés itàacái. Nawàwacaté náucaca náichawa meedáni, nawàwaté nacái nèepùacawa Egipto yàasu cáli néré.
40 Ináté idècunitàacá Moisés ìyaca Dios yáapicha Sinaí yàasu manuíri dúli ipùatalìculé, yá wàawirináimi náimacaté Aarón irí, yái Moisés ibèerica: ‘Pimàni walí wàasu cuwáináipiná icuèyéipiná wía, càmicáiná wáalíawa càinácaalí ìyáaná yáara Moisésca yeedéerimicaté wía Egipto yàasu cáli íicha’, náimaca.
41 Néeseté namànica ídolo, pacá yéenibe yéenáiwaná, nàasu cuwáisàiripináwa. Yá nanúaca napìrawa iyúwa sacrificio ídolo irí, nàacaténá cuwáisàiri icàaluíniná. Yá casíimáiri iyú namànicaté manuíri fiesta ídolo irípiná, nàacaténá cayábéeri nàasu cuwáisàiri iríwa, yái ídolo namàníiricaté nacáapi iyúwa.
42 Ináté Dios iwènúadaca íiwitáisewa náicha, yá imàacaca nàaca dùlupùta icàaluíniná yéewacaténá nàuwichàacawa nabáyawaná ìwalíisewa. Càité Dios yàasu profeta itànàacaté tàacáisi Dios inùmalìcuíse. Dios íimacaté: ‘Píacué israelitaca, bàaluité càmitacué pìa cayába nucàaluíniná sacrificio iyú, ofrenda iyú nacái, idècunitàacá pèepunícawa cuarenta camuí manacúali yùucubàa càináwàiri:
43 ¡Càmíirita! Núalíacatéwa pìacuéca mamáalàacata cuwáisàiri Moloc icàaluíniná, yá nacái cuwáisàiri Refán yàasu dùlupùta nacái, níara cuwáinái yéenáiwaná pimàníiyéicatécué picáapi iyúwa, pimànicaténácué nuícha culto nalípiná. Iná núucapinácué píawa pìasu cáli íichawa, máiní déeculé Babilonia ìyacàlená íicha’, íimacaté yái Diosca.
44 “Manacúali yùucubàa càináwàiri, wàawirináimi nadènìacaté Dios yàasu manuíri capìima mabáyawanéeri íimamisíiri, yái nasutácatáipináca Dios íicha. Nacùacaté pucháiba íba sàabadéeyéi capìima irìcu, níái íbaca Dios itànèeyéicaté ìwali itàacáiwa. Namànicaté Dios yàasu manuíri capìima íimamisíiri càide iyúwa Dios ichùulìanáté Moisés. Yáté Moisés ichùulìaca namànicani càide iyúwa iicáanáté yéenáiwanási nacáiri irìcuíse Dios imàaquéericaté Moisés iicáca Sinaí yàasu manuíri dúli ipùatalìculé.
45 Néeseté wàawirináimi yeedáca Dios yàasu capìima nasèenáimi íichawa. Néese wàawirináimi yàanèeyéicaté Josué yáapicha, natéca Dios yàasu capìima aléi wàasu cáli íinatalé idécanáamité namawènìadaca áibanái wenàiwica wàasu cáli íicha. Níara áibanái wenàiwicanái íiwitáanáca, Dios yúucacaté nía wàasu cáli íicha yàacaténáté nàasu cáli wàawirináimi irí. Wàawirináimi nadènìacaté yái manuíri capìima íimamisíiri àta rey David yàasu èeripináté.
46 Néeseté Dios imànica cayábéeri rey David irí, cayábacáiná iicáca David íiwitáise, íná David iwàwacaté imànica wàlisài capìisíwa Dios ìyacatáipiná, yái Dios Jacob itaquénáinámi nèericaté icàaluíniná, níái wàawirináimica.
47 Quéwa Dios imàacacaté rey David ìiri Salomón imànica Dios yàasu templo.
48 Quéwa Dios chènuníiséeri càmita ìya templo irìcu wenàiwicanái imàníirica icáapi iyúwa. Càité Dios yàasu profeta Isaías íimacaté Dios inùmalìcuíse. Dios íimacaté:
49 ‘Núacata yái Dios ìyéerica chènuniré, máiní nacái achúméeri nuícha èeriquéi. Canácata wenàiwica yáaliméeri imànica nucapèe, nuyamáacatáipináwa,
50 núacáiná máiní manuíri náicha macáita yái wawàsi nudàbéericaté’, íimacaté yái Diosca”, íimaca nalí yái Estebanca.
51 Yá Esteban icàlidaca nalíni àniwa níái judío íiwacanánáica: “Píacué quéwa, mamáalàacatacué càmita piwàwa peebáidaca Dios itàacái. Càmitacué piwàwa péemìaca Dios itàacái. Píináidacuécawa piwàwalìcuísewa càide iyúwa wenàiwica càmíiyéi yáalíawa Dios ìwali. Piùwidecuéca pimànica Espíritu Santo càiripináta. Píináidacuécawa càide iyúwa pìawirináimi náináidáanáwa bàaluité.
52 Pìawirináimicué namànicaté báawéeri macáita Dios yàasu profetanái irí, níái icàlidéeyéicaté tàacáisi Dios inùmalìcuíse. Pìawirináimicué nanúacaté wenàiwica icàlidéeyéicaté tàacáisi íiméericaté Jesús yàanàanápináté yái mabáyawanéerica. Néese siùcade idéca yàanàaca yái mabáyawanéerica Jesucristo, quéwa picháawàacatécué Jesucristo, yáté pinúacuécani.
53 Péemìacatécué Dios itàacái ángelnái icàlidéerica wàawirináimi irí, quéwa càmitacué peebáida yái tàacáisica”, íimaca yái Estebanca.
54 Néeseté idécanáami judío íiwacanánái yéemìaca Esteban icàlidáaná nalíni, yá máiní calúaca nía. Yá naamíaca nayéiwa nalúa iyúwa.
55 Quéwa Espíritu Santo icùaca Esteban íiwitáise, yá Esteban iicáidaca chènuniré, yá iicáca Dios ìyacàle irìculé icànéerica Dios icamalá iyú. Esteban iicáca nacái Jesús ibàluèricawa Dios yéewápuwáise.
56 Yá Esteban íimaca: —Piicácué nacái núapichani. Nuicá capìraléeri cáli yàacuèricawa. Nuicá nacái yái asìali Dios néeséerica ibàluèricawa Dios yéewápuwáise —íimaca yái Estebanca.
57 Quéwa judío íiwacanánái nabàlìacáita meedá nàuwiwa nacáapi iyúwa Esteban itàacái íicha. Néemíanícawa quéwanáta cachàiníiri iyú. Yá napìaca náibàaca Esteban.
58 Yá namusúadacani yàcalé íicha. Néese níái icháawèeyéica Esteban iináwaná ìwali náucaca náichawa nàasu ruana nacáiriwa. Abéeri asìali íipidenéeri Saulo icùaca nalípiná nàasu ruana nacáiri. Yá nadàbaca nanúaca Esteban íba iyú.
59 Idècunitàacá nanúaca Esteban íba iyú, Esteban isutáca yáawawa Jesús íicha mamáalàacata, íimaca Jesús irí: “Nuíwacali Jesús, peedácàatéta nucáuca”, íimaca yái Estebanca.
60 Néese Esteban yúuwàa ibàlùacawa yùuluì ipùata iyúwa, yá íimaca cachàiníiri iyú: “¡Nuíwacali, pimàaca piwàwawa nabáyawaná íicha yái nanúanáca núa!” íimaca yái Estebanca. Idécanáamité cài íimaca, yá yéetácawa Estebanca.