Acts 7 in Guanano

1 Ã yoa sacerdotea bui pʉhtoro õ sehe ni sinitu ñʉha Estebãre: —¿Ahrina ti nia potocã tjijari? —ni sinitu ñʉha tiro Estebãre.

2 To ã nichʉ tʉhoro, Estebã sehe tinare õ sehe ni yʉhtiha: —Coyea, bʉcʉna sã pʉcʉsʉma tʉhoga. Abrahã mari ñʉchʉ cjiro panopʉ macariro Mesopotamiapʉ to jisinichʉ, Harãpʉ to jihto pano, Cohamacʉ tuariro si siteriro sehe tirore Abrahãre bajuaa tiha.

3 Ã bajuaro, Cohamacʉ õ sehe ni yahua tiha tirore: “Mʉ ya yahpare, ã jichʉ mʉ coyea poto cʉ̃hʉre duhunoca, wahaga. Pa yahpa, yʉ mʉhʉre ñohti yahpapʉre wahaga”, nia tiha Cohamacʉ Abrahãre.

4 To ã nichʉ tʉhoro Abrahã cʉ̃hʉ Caldea yahpai jiina wijaa, Harãpʉ sʉ, jisinia tiha. Abrahã pʉcʉro to yariari baharo, tiro cʉ̃hʉ tí macai wijaa, ahri yahpa, mipʉ mʉsa jiri yahpapʉ Cohamacʉ yoadohoro mehne taa tiha.

5 Cohamacʉ Abrahãre õpʉ sʉho na taparota, tirore dói “Ahri yahpa pʉro jiga”, ni cũerasinia tiha. Ne mahanocã ahri yahpare, “Pʉ tiga mʉhʉ”, ni dutierasinia tiha tiro. Wiho mejeta Abrahã pohna marieriro to jipachʉta, Cohamacʉ sehe tirore õ sehe ni yahu mʉhtaa tiha. “Mʉhʉre ã jichʉ mʉ panamana, pa tjuru macainapʉ cʉ̃hʉre ahri yahpare waihtja”, nia tiha Cohamacʉ Abrahãre.

6 Ã ninota õ sehe ni yahu namoa tiha Cohamacʉ. “Mʉ panamana pa tjuru macaina pa yahpapʉ waha, tópʉ paina cahapʉ jia, ti cahamaca jiahca tina. Tuhsʉ, cuatro cientos cʉhmari waro tó macaina ñano yoapeahca mʉ panamanare.

7 Ã jicʉ tó macainare ti ã yoari buhiri buhiri dahreihtja yʉhʉ. Yʉ ã yoari baharo mʉ panamana ji turiaina ahri yahpapʉ wihi, yʉhʉre ño payohtina jiahca tina”, nia tiha Cohamacʉ Abrahãre.

8 To ã ni yahu cũare ti noano wacũrucuhto sehe, õ sehe yoa turia wahcã dutiha tirore. Mʉno pjacʉre mahanocã cahsarocãre yihso na dutia tiha tirore. Ã jiro ocho dachori to macʉno Isaare to pohna tiri baharo, mahanocã cahsarocãre yihso naa tiha tiro Isaa pjacʉre. Baharo Isaa Jacobore pohna ti, to pjacʉ cʉ̃hʉre mahanocã cahsarocãre yihso naa tiha. Baharo Jacobo cʉ̃hʉ doce to pohnare ã dihta yoaa tiha ti pjacʉrire. Tina doce mʉa sehe tópe curuari, mari masa curuari dahpoto macaina cjihti jia tiha.

9 ’Ã yoa baharo, tina Jacobo pohna, mari ñʉchʉsʉma cjiri, ti bahʉro Josére pahsu tia, paina ti cahamacʉno cjihtore duanocaa tiha Egiptopʉ wahainare. Ti ã yoapachʉta, Cohamacʉ Josére yoadohoa tiha.

10 Jipihti tí to ñano yʉhdʉare Cohamacʉ tirore noano yʉhdʉchʉ yoaa tiha. Cohamacʉ tirore noano tʉho masichʉ yoaa tiha. Ã yoa faraõ Egipto macaina pʉhtoro sehere Josére ñʉ ji coachʉ yoaa tiha. Ã jiro faraõ sehe Josére pʉhto sõa tiha, tiro mehne masare dutihtiro cjihtore. Tirore faraõ ya wʉhʉ cʉ̃hʉre pʉhtoro cũa tiha.

11 ’Ã yoa tí pjapʉre Egiptopʉ, Canaapʉ cʉ̃hʉre paró ne coro taeraa, yahpa sehe wʉaa sãa wahaa tiha. To ã wʉa sãa wahachʉ, masa ti toamari cʉ̃hʉ ñai pihtia wahaa tiha. Ã jia mari ñʉchʉsʉma cjiri ñano yʉhdʉa, ti chʉboare ne bocaeraa tiha.

12 Wiho mejeta Egiptopʉ “Trigo jiyuhca”, ti nichʉ tʉhoro, Jacobo sehe to pohnare, mari ñʉchʉsʉma cjirire tópʉ coã warocaa tiha.

13 Baharo pari turi to warocarina cjiri Egiptopʉ ti sʉchʉ tjoa, José to wahmisʉmare “Mʉsa bahʉta jija yʉhʉ”, ni yahu, tinare masichʉ yoaa tiha. Tí pja pʉhtoro faraõ sehe José coyeare coã ñʉno nia tiha.

14 Baharo José to wahmisʉmare, ti pʉcʉro Jacobore, ã jichʉ jipihtina ti coyea cʉ̃hʉre cahmarocaa tiha. To coyea setenta y cinco masa jia tiha.

15 To macʉno to pjirocachʉ tʉhoro Jacobo cjiro wahaa tiha Egiptopʉ to macʉno cahapʉ. To macʉno cahapʉ jiro, tiro yariaa wahaa tiha. Ã yoa to pohna, mari ñʉchʉsʉma cjiri cʉ̃hʉ tópʉ yaria pihtia wahaa tiha.

16 Tina ti yariari baharo, ti coyea ti pjacʉri cjirire Siquẽ wama tiropʉ naa tiha. Tópʉ na sʉ, tãa coparipʉ Abrahã Hamor pohnare niñeru mehne to nuchʉri yahpapʉ tina ti pjacʉri cjirire cũa tiha.

17 ’Ã yoa Cohamacʉ Abrahãre “Canaa yahpare waihtja mʉhʉre”, to ni cũriro cjiro mʉ sʉro cahachʉ, Abrahã panamana, Israe masa, Egiptoi jisinia payʉ wahaa tiha.

18 Ti ã payʉ wahari baharo, pairo faraõ, Egipto masa pʉhtoro José cjirore masierariro sãa tiha.

19 Tiro mari coyeare mahño, ñano yoa, ti pohnare mʉa pohnare wajã dua, cohãnoca dutia tiha tinacãre. Wahma bajuainacãre cohã dutia tiha “Tinacã yariajaro”, nino.

20 To ã yoaro watoi Moise cjihto sehe masa bajuaa tiha. Tirocã noariro, Cohamacʉ to noano ñʉ jicoariro jia tiha. Tia sʉ̃ waro to pʉcʉsʉma tirocãre noano ñʉ wihboa tiha.

21 Ã jiro Moisere nʉo namo masieraa, diapʉ tirocãre pʉhʉroi comape mehne ti bihari pʉhʉroi poho bʉroha. Ti ã yoachʉ faraõ macono tirocãre ñʉ boca, na maja, to macʉnore yoaro seheta cjʉaa tiha tirocãre.

22 Ã jia tina Egipto macaina, noano masiina ya jipihtiare Moisere buhe bʉcʉoa tiha. Baharo, ne cuiro marieno durucuriro, pʉhtoa jia tia cʉ̃hʉre mihni yʉhdʉrʉcʉ sʉriro wahaa tiha Moise.

23 ’Ã yoa tiro cuarenta cʉhmari cjʉaro to coyea Israe masare ñʉ duaro ti cahapʉ ñʉno wahaa tiha.

24 Tópʉ ñʉno sʉro, Egipto macariro cʉ̃iro Moise coyeirore to ñano yoachʉ ñʉa tiha. Tiro to ñano yoaborirore dʉcata duaro, Egipto macariro sehere wajã cohãnocaa tiha.

25 Ã wajã cohãno, Moise õ sehe ni tʉhotua timaha. “Yʉ coyea ti coyeirore yʉ yoadohochʉ ñʉa ‘Cohamacʉ marine noano yʉhdʉchʉ yoa dutiro warocare ahrirore’, ni tʉhotuahca yʉ coyea”, ni tʉhotua timaha Moise. Wiho mejeta tina sehe ne ã ni tʉhotueraa tiha.

26 Pa dachoi Moise to coyeare pʉaro ti basi cahmacheinare boca sʉa tiha. Ã boca sʉro, tinare yahu duaro tinare õ sehe ni yahua timaha: “¿Mʉsa basi jipanahta cahmachejari mʉsa?” ni yahua timaha Moise tinare.

27 To ã ni yahuchʉ tʉhoro, cʉ̃iro to coyeirore ñano yoariro sehe Moisere tjurocaa tiha. “Mʉhʉ sã pʉhtoro jierara. Sãre yahuboriro jierara mʉhʉ.

28 ¿Canʉre Egipto macarirore mʉ wajãriro seheta yʉhʉ cʉ̃hʉre wajã duacʉ nijari mʉhʉ?” nia tiha tiro Moisere.

29 To ã nichʉ Moise tʉho cʉaa waha, mʉrocaa duhti wahcã, Madiã yahpapʉ wahaa wahaa tiha. Tópʉre pa sehe macariro jiparota, numino boca, pʉaro pohna tia tiha.

30 ’Ã yoa Moise cuarenta cʉhmari waro tói to jiri baharo, Sinaí wama tidʉ tʉ̃cʉ cahai masa marienopʉ to jichʉ anjo tirore bajuaa tiha. Anjo sehe mahadʉcã jʉ̃ri picha pohnai bajuaa tiha.

31 Tʉ yucʉcʉcãpʉ to jʉ̃rucuchʉ ñʉno, Moise ñʉ cʉaa wahaa tiha. Tí pichacare cahacã noano to ñʉ wahcãchʉ waroi Cohamacʉ to durucuchʉ tʉhoa tiha.

32 “Cohamacʉ jija yʉhʉ. Mʉ ñʉchʉsʉma cjiri, Abrahã cjiro, Isaa cjiro, Jacobo cjiro ti ño payoriro jija”, nia tiha Cohamacʉ Moisere. To ã nichʉ tʉhoro Moise sehe tetere, ne ñʉ wahcõeraa tiha.

33 Cohamacʉ õ sehe ni durucu namoa tiha tirore. “Yʉhʉ ñaa marieriro yʉ õi jiro wato, mʉ ducuri yahpa sehe wiho jiri yahpa jierara. Ã jicʉ mʉ dahpo suhtire tjuwe cũga.

34 Ã yoa yʉ yaina masa Egiptopʉ ti ñano yʉhdʉchʉ ñʉja. Ti tiichʉ tʉhoja. Ã jicʉ õpʉre wihija yʉhʉ, tinare yʉhdʉ witichʉ yoai tai. Ti ã wahachʉ, ñʉcʉ wahaga mʉhʉ cʉ̃hʉ. Egiptopʉ mʉhʉre warocaihtja. Tinare na wioi wahaga”, nia tiha Cohamacʉ Moisere.

35 ’Tó panopʉ tina sehe mari coyea, Israe masa Moisere cahmaeraa tiha. “Mʉhʉ sã pʉhtoro jierara. Mʉhʉ sãre yoadohoboriro jierara”, ni tuhtia tiha tina tirore. Wiho mejeta baharo, Cohamacʉ ti ã niriro cjirore Egiptopʉ warocaa tiha, mari coyea Israe masare yʉhdʉ witichʉ yoahtiro, ã jichʉ ti pʉhtoro jihtiro cjihtore. Ã yoa anjo, tirore jʉ̃dʉpʉ bajuariro sehe to ã yoahtire yahua tiha tirore.

36 Moise jia tiha mari coyea, Israe masare Egiptopʉ jiinare na wioriro. Tinare na wioro, Egiptopʉ Cohamacʉ tuaa mehne tiro sehe yoa ño dʉcaa tiha tópʉ jiinare. Pjiri ma sohãri mapʉ ãta yoa ñoa tiha tjoa. Baharopʉ masa marienopʉ cʉ̃hʉre cuarenta cʉhmari waro Cohamacʉ tuaa mehne yoa ño mʉjaa tiha tiro to masare.

37 Ã yoa Moise cjiro jia tiha mari coyea, Israe masare õ sehe ni yahuriro: “Cohamacʉ cʉ̃iro mʉsa coyeiro, to yare yahu mʉhtahtiro, yʉ yoaro sehe jirirore warocarohca mʉsare”, nia tiha Moise tinare.

38 Moise masa marienopʉ mari coyea Israe masa mehne jia tiha. Tuhsʉ, Sinaí wama tidʉ tʉ̃cʉpʉ ti cahmachuchʉ tirore yahuriro anjo mehne jia tiha. Ã yoa mari ñʉchʉsʉma panopʉ macaina cjiri mehne jia tiha tiro. Cohamacʉ to dutiare cũriro jia tiha Moise.

39 ’Ã jia tí dutiare tʉ̃cʉi Moisere to cũno watoi mari ñʉchʉsʉma cjiri Egiptopʉ tjua duaa Moisere yʉhdʉrʉcaa tiha. Tina tirore cahmaeraa tiha. Ã cahmaeraa tina Moise cjiro wahminore Aarõ wama tiriro cjirore õ sehe nia tiha: “Paina cohamanare yoaga mari yaina cjihti. Tina mari wahahti mahare marine sʉho naahca. ¿Wiho mejeta marine Egiptopʉ jiinare na tariro Moise dohse wahari tiro? Masieraja sã”, nia tiha tina.

41 Ã jia tí dachorire tina wachʉ masʉre uru mehne yoaa tiha. Ã yoa tuhsʉ, tina wahiquinare wajã, ti yoariro cjiro cahai na ta, ño payoa tiha tirore. Ã jia tina ti yoariro cjirore wachʉre ñʉ, wahche, bose nʉmʉ yoaa tiha.

42 Wachʉre ti ño payochʉ ñʉno, Cohamacʉ tinare cohã wahcãa wahaa timaha. “Yʉhʉre cohã, mʉanopʉ bajuaa, sʉ̃ dacho macariro, sʉ̃ ñami macariro, ã yoa ñahpichoha poca cʉ̃hʉre ño payowahnojaro”, nino cohã wahcãa wahaa timaha. Cohamacʉ yare yahu mʉhtaina cjiri ã ni joaa tiha: “Mʉsa Israe masa, yʉhʉre nu ñano yoare. Masa marienopʉ cuarenta cʉhmari waro jina wahiquinare mʉsa wajãinare mʉsa wajã, jʉ̃ wa mʉopanahta, yʉhʉre mʉsa ño payoboriro seheta yoamare mʉsa. Wiho mejeta yʉhʉ sehere mʉsa ño payoerare.

43 Ã jina mʉsa Molo wama tiri masʉre ño payoina jiina, tí masʉre ño payori wʉhʉre cjʉare mʉsa. Ã yoa pairo cohamacʉ ñahpichohaca Refã wama tiria to masʉre mʉsa yoariare mʉsa cjʉare tjoa. Tí masʉrine mʉsa yoarire mʉsa ño payore. Mʉsa ã yoari buhiri mʉsare Babilonia sie sehepʉ cohãrocaihtja yʉhʉ”, ni yahu joaa tiha Cohamacʉ yare yahu mʉhtaina cjiri.

44 ’Ã jia masa marienopʉ Cohamacʉ masa mehne to jiri wʉhʉre wahiquina cahsari mehne ti yoari wʉhʉre cjʉaa tiha mari ñʉchʉsʉma cjiri panopʉ macaina. Tí wʉhʉ Cohamacʉ masa mehne to durucuri wʉhʉ jia tiha. Tí wʉhʉpʉ Cohamacʉ dutia to joaa pjĩni tãa pjĩni jia tiha. Tí wʉhʉre Cohamacʉ Moisere to ñoriro seheta, “Õ sehe yoaga”, to ni yoa dutiriro seheta yoaa, tí wʉhʉre cjʉaa tiha tina.

45 Ã yoa ti panamanapʉ cʉ̃hʉ cjʉa turia nʉnʉ tia tiha tí wʉhʉre, wahiquina cahsari mehne ti yoari wʉhʉre. Baharo mari ñʉchʉsʉma cjiri Josué mehne Cohamacʉ mari coyea Israe masare to cũhti yahpapʉre, ahri yahpapʉre pʉ tia taha. Ti pʉ tia tachʉ ahri yahpai ji mʉhtaina cjirire Cohamacʉ cohãnocaa tiha. Tí pjare Cohamacʉre ti ño payori wʉhʉre na taa, cjʉaa tiha tina ahri yahpapʉ, mipʉre mari jiri yahpapʉ. Pʉ Davi cjiro to jiri tjurupʉ cjʉa batoa tiha tí wʉhʉre.

46 Tiro Davi cjiro sehe Cohamacʉre wahchechʉ yoariro jia tiha. Cohamacʉ ya wʉhʉ cjihtore pa wʉhʉ tiro yoa duaro, sinia timaha Cohamacʉre.

47 To ã sinipachʉta Salomopʉ Cohamacʉ ya wʉhʉ sehere yoaa tiha.

48 To ã yoapachʉta Cohamacʉ Jipihtina Bui Jiriro sehe masa ti yoari wʉhʉpʉre jierara. Õ sehe nia tiha Cohamacʉ yare yahu mʉhtariro cjiro:

49 “ ‘Mʉano yʉ dujiro jira. Tói dujicʉ dutija yʉhʉ. Ã jiro yahpa sehe yʉ dahporire duhu payoro yoaro sehe jira. Yʉhʉ tua yʉhdʉariro jija. Yʉ ya wʉhʉ cjihtore yoa masierara mʉsa. Cohamacʉ yʉ jichʉ yʉ jihti wʉhʉre mʉsa yoa masierara.

50 Yʉ basi ahri yahpare jipihtiro yoahi yʉhʉ’, ni durucua tiha Cohamacʉ”, ni joaa tiha Cohamacʉ yare yahu mʉhtariro cjiro.

51 ’Mʉsa Cohamacʉ yare tʉhopanahta, tirore yʉhti duaerara. Cohamacʉre masieraina yoaro sehe tʉhotuina baro jira mʉsa. Espíritu Santore yʉhdʉrʉca yʉhdʉara mʉsa. Mʉsa ñʉchʉsʉma cjiri ti yoariro cjiro seheta yoara mʉsa cʉ̃hʉ.

52 Mʉsa ñʉchʉsʉma cjiri jipihtina Cohamacʉ yare yahu mʉhtaina cjirire ñano yoaa tiha. Tina Cohamacʉ yare yahu mʉhtaina cjiri “Baharo cʉ̃iro ñaa buhiri Marieriro tarohca”, ti ni yahu quihõ mʉhtachʉ tʉhoa, mʉsa ñʉchʉsʉma cjiri sehe tinare wajãa tiha. Ã yoa mipʉ cʉ̃hʉre tiro “Ñaa buhiri Marieriro”, tó panopʉ ti niyuriro sehe õpʉ to wihichʉ, “Mʉhʉ mehne macaina jija”, ni ji mahño, tirore wajãhre.

53 Cohamacʉ dutiare anjoa sehe yahu turia timaha mʉsare. Ti ã yahu turiachʉ mʉsa tí dutiare cjʉamaha. Wiho mejeta tí dutiare yʉhdʉrʉcara mʉsa —niha Estebã.

54 To ã nichʉ tʉhoa tina sehe tuaro suaha. Ã tuaro suaa, cuaina wahaha.

55 Ti ã suapachʉta Estebã sehe Espíritu Santo mehne wacũ tuariro to tuaa mehne mʉanopʉ ñʉroca mʉo, Cohamacʉ si siteare ñʉha. Ã yoaro Cohamacʉ poto bʉhʉsehei Jesu to ducuchʉ cʉ̃hʉre ñʉha tiro.

56 Ã ñʉroca mʉono, õ sehe niha: —Ñʉ mʉoga mʉsa. Mʉanopʉ mahanocã to tjuwe mʉachʉ, Jesu Cohamacʉ to warocariro Cohamacʉ poto bʉhʉsehei to ducuchʉ ñʉja yʉhʉ —niha Estebã tinare.

57 To ã nichʉ tʉhoata tina tuaro sañurucu, ti cahmo coparire bihanoca, cʉ̃no potori tiro cahapʉ mʉroca wahcã, tirore ñahaha.

58 Ñaha tuhsʉ, tirore na wahcã, tí maca dʉhtʉ cahapʉ cohãha tirore. Ã jia tãa poca mehne doca wajãha tirore. Ti ã wajãhto pano tirore yahusãrina tirore tãa poca mehne docahtina ti bui sãa suhtire tjuwe na, wahmʉnore Saulo wama tirirore ti suhtire cjʉabasa dutiha.

59 Estebãre ti tãa docaro watoi, sinino sehe õ sehe niha tiro: —Jesu, yʉ pʉhtoro yʉ catiare naga —niha tiro.

60 Ni tuhsʉ, tiro na tuhcua caha sʉ, õ sehe ni tuaro sañurucuha: —Pʉhtoro Jesu, ahrina mipʉ yʉhʉre ti wajãri buhiri tinare buhiri dahrei tjia —ni sañurucuha Estebã. Ã ni sañurucu batoarota, yariaa wahaha tiro.