Matthew 21 in Carapana

1 Bairo Jerusalén macã tʉpʉ cõñaáná yua, Betfagé na caĩrĩ macãrẽ, Olivo buro tʉre jãã etawʉ.

2 Bairo etarã, jãã mena macããna, Jesús cʉ̃ cabuerã, pʉgarãrẽ atore bairo na ĩ jowĩ: —Ánája ato riape caãni macããcãpʉ. Topʉ etarã, jicoquei burra jiyanʉcõrĩcõrẽ cõ macʉ̃ mena mʉjãã bócagarã. Bairo na bóca yua, na õwãrĩ, na mʉjãã jeapá yʉ tʉpʉ.

3 Bairo mʉjãã caõwãrõ, jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ mʉjããrẽ, “¿Nopẽĩrã na mʉjãã õwãñati?” cʉ̃ caĩata, atore bairo cʉ̃ mʉjãã ĩwã: “Marĩ Quetiupaʉ na boami. Yoaro mee mʉjãã tunuogʉmi tunu mʉjãã burrore,” cʉ̃ mʉjãã ĩwã —na ĩ jowĩ Jesús.

4 Tie pʉame profeta ãnacʉ̃ cʉ̃ caĩwoatuquetibʉjʉ jʉ̃goyeticũrĩcãrõrẽ bairo baietaro baiwʉ. Atore bairo ĩ woatuyayupi profeta Jesús cʉ̃ cabaipeere mai:

5 “Atore bairo Sión cawãmecʉti macã macããnarẽ na ĩ quetibʉjʉya: ‘Mʉjãã quetiupaʉ rey pʉame mʉjããtʉ etaacʉ́ baiyami. Capajĩãrĩcʉ̃rẽ bairo mee, caroaro mena burro macʉ̃ bui pesari mʉjããtʉ etaacʉ́ baiyami,’ na ĩ quetibʉjʉya,” ĩ quetibʉjʉ jʉ̃goyeticũñañupĩ profeta ãnacʉ̃ pʉame.

6 Bairo Jesús cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, cʉ̃ cabuerã pʉame cʉ̃ caĩrotirorea bairo átiracoámá.

7 Bairi burra, cõ macʉ̃ cʉ̃ãrẽ bóca yaparori, na jeámá Jesús tʉpʉ. Bairo na caje etaro yua, jãã jutii, cabui macããjẽrẽ, burro buire jãã peowʉ. Bairo jãã caáto, Jesús pʉame burro buipʉ wãmʉpeawĩ. Bairo cʉ̃ bui pesari yua, ánutuami Jesús Jerusalẽpʉ.

8 Bairi camasã capããrã ãma. Jĩcããrã na mena macããna na jutii cabui macããjẽrẽ esocũwã maa cʉ̃ caátíwãrẽ. Aperã pepũũ queeri ũnierẽ patanerĩ Jesús jʉ̃goyere piticũjʉ̃gowã, Jesure qũĩroari, ʉseanirã.

9 Bairo bairã, nipetiro Jesús jʉ̃goye macããna, cʉ̃ bero macããna cʉ̃ã bʉsʉrique tutuaro mena atore bairo qũĩ basapeojʉ̃gowã: —¡Ñumajũcõãña! ¡Nipetiro cʉ̃ marĩ basapeoroa Quetiupaʉ Rey David marĩ ñicʉ̃ ãnacʉ̃ pãrãmirẽ! ¡Jesús, Dios cʉ̃ cajoʉ marĩ Quetiupaʉ majũ cʉ̃ caãnoi, cʉ̃rẽ marĩ cabasapeoro ñuña! ¡Nipetiro cʉ̃ marĩ basapeoroa Dios ʉmʉrecóo macããcʉ̃rẽ! —qũĩ basapeowã camasã.

10 Bairo Jesús Jerusalẽrẽ cʉ̃ cajãáto, ti macã macããna nipetirã qũĩñarã etawã: —Ãni, ¿ñamʉ cʉ̃ ãniñati? —ĩ jẽniñawã Jesure caʉsarãrẽ.

11 Bairo na caĩjẽniñarõ tʉ̃go, atore bairo na ĩwã: —Ãni Jesús, profeta, Nazaret Galilea yepa macããcʉ̃ niñami —na ĩwã.

12 Bairo Jesús pʉame etari, templo capairi wii ñubuerica wiire jãámi. Ti wiire jããetari, to macããna nunirĩ cawapatari majãrẽ, bairi wapatiri majã cʉ̃ãrẽ na acurewiyojo jʉ̃gowĩ nipetirore. Tunu moneda tiirire cawasoari majã ya mesarire, bairi buare cawapatiri majã ya mesari cʉ̃ãrẽ tujerecũ peyocõãwĩ.

13 Bairo átiri, bairo na ĩwĩ: —Dios cʉ̃ caquetibʉjʉri tutipʉ bairo ĩña: “Yʉ ya wii ñubuerica wii majũ nigaro,” ĩña. Bairo caĩquetibʉjʉmiatacʉ̃ãrẽ, mʉjãã pʉame apeye arʉare bairo mʉjãã átiya. Camasãrẽ jerutinunirĩ majãrẽ bairo caãna ãnirĩ jerutiri majã na caãni wii, ʉ̃tã wiire bairo mʉjãã átiya ati wii, Dios ya wiire —na ĩwĩ Jesús.

14 Cabero Jesús templopʉ cʉ̃ caãno mai, cacaapee ĩñamasĩẽna pʉame, bairi ñicãrĩ caroyetuarã cʉ̃ã cʉ̃tʉ etawã. Jesús pʉame na catiowĩ.

15 Bairo sacerdote majã quetiuparã, bairi Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽrẽ cajʉ̃gobueri majã cʉ̃ã caroaro cʉ̃ caátiere ĩñamirãcʉ̃ã, tunu cawĩmarã templopʉ, “Nipetiro cʉ̃ marĩ basapeoto David ãnacʉ̃ pãrãmirẽ,” na caĩrõ tʉ̃gori, Jesure qũĩñatejãñuwã.

16 Bairi atore bairo qũĩwã: —Cawĩmarã, ¿bairo na caĩrõ, mʉ tʉ̃goetiyati? “¡Tocãrõã jãnaña!” na ĩña —qũĩwã sacerdote majã quetiuparã Jesure. Bairo na caĩrõ tʉ̃go, atore bairo na ĩwĩ Jesús: —Yʉ tʉ̃gomajũcõãña. ¿Mʉjãã pʉame ãnoa cawĩmarã Diore na cabasapeorijere mʉjãã ĩñaetinucũñati Dios ya tutipʉ? Mʉjãã masĩrã. Bairo ĩña: ‘Dios, cawĩmarãrẽ, caũpũrããcã cʉ̃ãrẽ mʉrẽ na caĩʉseanipeere mʉ na basapeo joroque na mʉ átiya,’ ĩ quetibʉjʉya ti tutipʉ —na ĩwĩ Jesús fariseo quetiuparãjããrẽ.

17 Bairo ĩ yaparo, na aweyori ti macã Jerusalẽrẽ witicoámí, Betania macãpʉ ácʉ́. Topʉ jãã cãniwʉ̃.

18 Cabusuri rʉ̃mʉ caãno tunucoámí Jesús Jerusalẽpʉ. Bairo ti macãpʉ ácʉ́, queya tʉ̃goñañupĩ.

19 Bairo queyari, jĩcãʉ̃ yucʉ higuera cawãmecʉtii, maa tʉ̃niacã caãniirẽ ĩñajowĩ. Bairo ĩñajori yua, carícare ĩñaʉ ámí. Bairo carícare cʉ̃ camacãmiatacʉ̃ãrẽ, capũũ jeto ãñupã. Ríca mañupã. Bairo cabairoi, atore bairo ĩwĩ yua Jesús higuerare: —¡Atii, tocãrõã ríca manigaro yua! Bairo cʉ̃ caĩrõ, jicoquei ti yucʉ pʉame jĩnicoaápʉ.

20 Bairo cabairo ĩña, jãã, Jesús cʉ̃ cabuerã pʉame jãã ĩña acʉacoapʉ. Atore bairo jãã ĩwʉ̃ Jesure: —¿Ñe jʉ̃gori yoaro mee to jĩnicoayati ti yucʉ? —cʉ̃ jãã ĩ jẽniñawʉ̃.

21 Bairo jãã caĩjẽniñarõ tʉ̃go, atore bairo jãã ĩwĩ Jesús: —Cariape mʉjããrẽ ñiña: Dios mena tʉ̃goñatutuari pʉgani cãrõ tʉ̃goñarĩ mee, “Yʉ caĩrõrẽ bairo baicoagaro,” cariape mʉjãã caĩtʉ̃goñatutuacõãta, atii higuera yucʉre yʉ caátiatatore bairo netõjãñurõ mʉjãã átimasĩgarã. Bairi ati ʉ̃tãʉ̃rẽ etari, “Wãáti ria capairiyapʉ etanʉcãrõjã,” mʉjãã caĩata, mʉjãã caĩrõrẽã bairo baibujioro tii ʉ̃tãʉ̃ pʉame.

22 “Yʉ cajẽnirõrẽã bairo jogʉmi Dios,” cariape mʉjãã caĩtʉ̃goñatutuacõãta, nipetiri wãme cʉ̃ mʉjãã cajẽnirĩjẽrẽ mʉjãã jomajũcõãgʉmi Dios —jãã ĩwĩ Jesús.

23 Bairo cabero templo wiipʉ jãámi Jesús. Bairo topʉ camasãrẽ cʉ̃ cabueãnitoye, sacerdote majã quetiuparã, aperã judío majã, cabʉtoa camasĩrã cʉ̃ã, cʉ̃tʉ etari, atore bairo qũĩ jẽniñawã: —¿Noa ũna na carotiro mena bairo mʉ átiati ñamicã mʉ caátiatajere?

24 Bairo na caĩjẽniñarõ tʉ̃go, atore bairo na ĩwĩ Jesús: —Yʉ cʉ̃ã mʉjããrẽ jĩcã wãme yʉ jẽniñagʉ. Cariape yʉ mʉjãã yʉwa: ¿Ni ũcʉ̃ camasãrẽ cʉ̃ bautiza rotijoyupari Juan ãnacʉ̃rẽ? ¿Dios, o camasã pʉame cʉ̃ na bautiza rotijoyupari? Tiere cariape yʉ mʉjãã caĩquetibʉjʉata, yʉ cʉ̃ã cariape mʉjããrẽ yʉ quetibʉjʉgʉ, “Noa ũna na carotiro mena bairo yʉ átiya,” mʉjãã ñigʉ —na ĩwĩ Jesús. Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, yasioroaca ãmeo bʉsʉwã na majũ cʉ̃rẽ na caĩyʉpeere: “¿Nopẽ bairo cʉ̃ marĩ yʉrãati? ‘Dios pʉame cʉ̃ bautiza rotijoricʉmi Juarẽ,’ marĩ caĩata, ‘Toroque, ¿nopẽĩrã Juan ãnacʉ̃ cʉ̃ caquetibʉjʉrijere cariape mʉjãã tʉ̃goeti?’ marĩ ĩbujioʉmi.

26 Tunu bairoa, ‘Camasã pʉame cʉ̃ bautiza rotijoricarãma Juarẽ,’ marĩ ĩ masĩẽtĩña, marĩrẽ tutirema, ĩrã. Merẽ camasã nipetiro, ‘Juan ãnacʉ̃ Dios cʉ̃ caquetibʉjʉrotijoricʉ ãmi,’ ĩ tʉ̃goñacõãñama,” yasioroaca ãmeo ĩ bʉsʉwã.

27 Bairi, “Jãã masĩẽtĩña Juarẽ cabautiza rotijoricʉre,” qũĩwã fariseo quetiuparãjãã Jesure. Bairo na caĩrõ tʉ̃go, Jesús pʉame bairo na ĩwĩ: —Cariape yʉ mʉjãã yʉetiya. Bairi yʉ cʉ̃ã, “Noa ũna na carotiro mena tore bairo yʉ átimasĩña,” mʉjããrẽ ñi quetibʉjʉetigʉ —na ĩwĩ.

28 Ĩ yaparo, ape wãme ĩcõñarĩ bairo na ĩ quetibʉjʉwĩ Jesús: —¿Dope bairo mʉjãã ĩ tʉ̃goñañati atie quetire? Jĩcãʉ̃ pʉgarã capũnaacʉcʉ ãñupʉ̃. Bairi jĩcãʉ̃rẽ, “Macʉ̃, ati rʉ̃mʉrẽ yʉ ʉse wesepʉ mʉ capaaʉáto yʉ boya,” qũĩñupʉ̃.

29 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, cʉ̃ macʉ̃ pʉame, “¡Yʉ áperigʉ, yʉ ágaetiya!” qũĩñupʉ̃. Cabero cʉ̃ pacʉre cʉ̃ caĩnetõnʉcãrĩjẽrẽ ape wãme tʉ̃goña wasoari, paaʉ acoásúpʉ.

30 Cabero tunu cʉ̃ macʉ̃ apeire torea bairo cʉ̃ paarotiyupʉ na pacʉ tunu. Cʉ̃ pʉame, “Jaʉ, ãmeacã yʉ paaʉ ágʉ,” qũĩñupʉ̃. Bairo caĩ nimicʉ̃ã, paaʉ ápéyupʉ.

31 Bairi na pacʉ cʉ̃ caborijere caátacʉ, ¿ni pʉame cʉ̃ ãñuparĩ? —na ĩ jẽniñawĩ Jesús, to caãna fariseo majãrẽ. Bairo cʉ̃ caĩjẽniñarõ tʉ̃go: —Cʉ̃ macʉ̃ cʉ̃ carotijʉ̃goatacʉ pʉame niñami na pacʉ cʉ̃ caĩrĩjẽrẽ catʉ̃goʉsaʉ majũ —qũĩwã. Bairo na caĩrõ tʉ̃go, atore bairo na ĩnemowĩ tunu Jesús to caãna fariseo majãrẽ: —Cariape mʉjããrẽ ñiña: Torea bairo Roma macã macããnarẽ camasã yaye dinerore jejobojari majã, bairi carõmia caʉ̃mʉa mena caepewapatarã rõmirĩ cʉ̃ã, mʉjãã jʉ̃goye Dios mena cabʉsʉqũẽnorã ãnirĩ, Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉre mʉjãã jʉ̃goye jããgarãma.

32 Juan ãnacʉ̃ pʉame caroa ãnajẽ cʉtajere mʉjããrẽ quetibʉjʉyupi. Bairo cʉ̃ caĩquetibʉjʉmiatacʉ̃ãrẽ, cariape cʉ̃ mʉjãã tʉ̃goesupa. Bairo cʉ̃ caĩquetibʉjʉriquere cariape mʉjãã catʉ̃goetimiatacʉ̃ãrẽ, dinerore jejobojari majã, bairi carõmia caʉ̃mʉa mena caepewapatarã rõmirĩ cʉ̃ã cʉ̃ tʉ̃goʉsayupa. Bairo na caáto ĩñamirãcʉ̃ã, roro mʉjãã caátajere tʉ̃goña yapapuari mʉjãã tʉ̃goña wasoaesupa mʉjãã yerire —na ĩ quetibʉjʉwĩ Jesús.

33 Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo camasãrẽ na ĩ quetibʉjʉnemowĩ tunu: “Tunu ape wãme ĩcõñarĩ, mʉjããrẽ yʉ quetibʉjʉpa: Ãñupʉ̃ jĩcãʉ̃ wese upaʉ. Cʉ̃ pʉame ʉse wesere qũẽnoñupʉ̃. Bairo ti wesere ote yaparo, cʉ̃ wesere jãnía ẽñotayupʉ ʉ̃tã rupaa mena. Áti yaparo, ʉse ocore na canumuparo cʉ̃ãrẽ qũẽnoñupʉ̃. Áti yaparo, na caĩñacotepa wii caʉ̃mʉarĩ wii, torre cʉ̃ãrẽ qũẽnoñupʉ̃. Bairo qũẽno yaparori bero, acoásúpʉ cayoaropʉ. Mai, ágʉ jʉ̃goye, cʉ̃ wesere waso cũñupʉ̃ aperã paari majãrẽ, wapatagʉ.

34 Cabero yua, ʉse cabʉtiri yʉtea caetaro masĩrĩ, cʉ̃ ʉ̃mʉarẽ na joyupʉ cʉ̃ ya wesere cʉ̃ cawasoricarã tʉpʉ. Cʉ̃rẽ na cawasorique wapare boʉ, na joyupʉ, tiere na jeatíbojaáto, ĩ.

35 Bairo cʉ̃ ʉ̃mʉa na caetaro ĩña, ti wese paari majã pʉame cʉ̃ ʉ̃mʉa cʉ̃ cajomiatana jĩcããrãrẽ na qũẽñuparã. Aperãrẽ na pajĩãrecõãñuparã. Aperãrẽ ʉ̃tã rupaa mena wẽẽrĩ na cãmitu tunuojoyuparã.

36 Cabero ti wese upaʉ pʉame cʉ̃ ʉ̃mʉa cʉ̃ cajojʉ̃goricarã netõjãñurõ na jonemoñupʉ̃ tunu cʉ̃ wesepʉ. Tunu torea bairo na ásuparã ti wesere capaari majã pʉame.

37 “Cabero ti wese upaʉ cʉ̃ macʉ̃ majũrẽ cʉ̃ joyupʉ, atore bairo ĩ tʉ̃goñarĩ: ‘Yʉ macʉ̃ roquere cʉ̃ nʉcʉ̃bʉgobujiorãma, yʉ macʉ̃ majũ cʉ̃ caãnoi.’

38 Bairo cʉ̃ caĩtʉ̃goñamiatacʉ̃ãrẽ, wese paari majã pʉame ti wese upaʉ macʉ̃ cʉ̃ caatóre ĩñarĩ, ãmeo ĩñuparã: ‘Atíyami ati wese upaʉ macʉ̃. Cʉ̃ã niñami cʉ̃ pacʉ cʉ̃ cariaro bero ati wesere cacʉ̃goʉsapaʉ. Bairi cʉ̃ marĩ pajĩãrocacõãto. Bairo marĩ caápata, ati wese uparãrẽ bairo marĩ tuagarã,’ ãmeo ĩñuparã na majũ.

39 Bairo caĩrã ãnirĩ na caĩrõrẽã bairo ásuparã. Ti wese tʉ̃nipʉ cʉ̃ ñeowaátí, cʉ̃ pajĩãrocacõãñuparã,” na ĩ quetibʉjʉwĩ Jesús.

40 Bairo ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩ jẽniñawĩ cʉ̃ caĩrĩjẽrẽ catʉ̃gori majãrẽ: “¿Dope bairo ácʉmi mʉjãã ĩ tʉ̃goñañati cʉ̃ macʉ̃rẽ na capajĩãrocaro bero ti wese upaʉ pʉame ti wesere etaʉpʉ?”

41 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, atore bairo qũĩwã: —Bairo átigʉmi: Bopacooro na ĩñaecʉ̃, ti wese paari majãrẽ na pajĩãrecõãgʉmi. Bairo na átireri bero, aperãrẽ cʉ̃ wesere coteroticũgʉmi. Na pʉame roque cʉ̃ jogarãma cʉ̃rẽ na cawasorique wapare, ti yʉtea caetaro —qũĩwã Jesure cʉ̃ caĩrĩjẽrẽ catʉ̃gori majã.

42 Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemowĩ tunu: —¿Atie quetibʉjʉcũrĩqũẽrẽ mʉjãã ĩñaetinucũñati Dios yaye bʉsʉrica tutipʉ? Mʉjãã masĩrã. Bairo ĩña: ‘Ʉ̃tã mena cawii qũẽnorĩ majã jĩcã ʉ̃tããrẽ na caboetimiatacʉ̃ãrẽ, tia pʉame caãni majũrĩcã nigaro. Tia camanicõãta, wii manibujioricaro. Dios pʉame bairoa ásupi. Bairo cʉ̃ caátore ĩñarã, marĩ tʉ̃goña ʉseaniña,’ ĩ quetibʉjʉya Dios yaye bʉsʉrica tutipʉ —na ĩ quetibʉjʉwĩ Jesús.

43 Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩ nemowĩ tunu: —Bairi mʉjããrẽ ñiña: Mʉjãã, Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉre cajããbujioatana topʉ mʉjãã jããetigarã. Aperã pʉame roque jããgarãma. Dios cʉ̃ carotirore bairo caátimajã jããgarãma.

44 Tunu ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ tia ʉ̃tãã mena cʉ̃ cañarocapeata, rocapecoabujioʉmi. Tunu bairoa tia, jĩcãʉ̃ buipʉ to cañarocapeata, cʉ̃ rocaboo rocacõãbujioro —na ĩ quetibʉjʉwĩ Jesús, tia ʉ̃tããrẽ bairo cʉ̃ cabairijere na quetibʉjʉgʉ.

45 Bairo cʉ̃ caĩquetibʉjʉro tʉ̃go, sacerdote majã quetiuparã bairi fariseo majã cʉ̃ã masĩcõãwã Jesús cʉ̃ caĩrĩjẽrẽ. “Marĩ pʉame tia ʉ̃tããrẽ carocari majãrẽ bairo marĩ ãniña. Bairi marĩrẽã ĩgʉ ĩcʉ̃mi Jesús,” ĩ tʉ̃goñawã.

46 Tie jʉ̃gori Jesure cʉ̃ ñegamirãcʉ̃ã, cʉ̃ ñemasĩẽma, camasãrẽ na uwirã. “‘Jesús profeta ãcʉ̃mi,’ ĩ tʉ̃goñarĩ marĩ qũẽrema camasã, cʉ̃ marĩ cañerotiata,” ĩrã, cʉ̃ ñemasĩẽma.