Matthew 13 in Waimaha

1 Tii rʉmʉrena Jesús, wiipʉ ca niiricʉ witi waa, ʉtabʉcʉra tʉjaropʉ ea nuu eawi.

2 Paʉ bojoca cʉ̃re cʉ̃ja ca nea pooro macã, Jesús pea cũmuapʉ ea jãa, ea nuu waawi, bojoca pea jita dupari yepapʉra cʉ̃ja ca tua nʉcãro ʉno.

3 Toopʉ niicãri, paʉ wãmeri ĩi cõoñarique mena cʉ̃jare wede jʉo waawi. O biro ĩiwi: —Jĩcʉ̃ oteri majʉ otegʉ waaupʉ.

4 Cʉ̃ otere cʉ̃ ca dee bate ote nʉnʉa waaro, ote ape jĩcãgaari maapʉ ñaaupe. To biro ca biirijere minia eari, baacãuparã.

5 Apeye ʉ̃tã watoa ca jita mani jañuropʉ ñaaupe. Tee oterique yoari méé wiicoaupe. Ca jita ʉje meniroacã ca niiro macã,

6 muipũ aji mʉa doogʉra, teere aji jĩa batecãupʉ. Nʉcõri manima ĩiro jinicoaupe.

7 Apeye oterique pota watoapʉ ñaaupe. Pota yucʉ pee teere bʉcʉa ametʉene, wii bʉato yaiocãupe.

8 Apeye oterique pea añuri jitapʉ ñaaupe. Tee pea añurije wii, bʉcʉa, añurije dica cʉtiupe. To biri jĩcã jati cien'gaari dica cʉtiupe. Ape jati setenta, ape jati treinta, dica cʉtiupe.

9 Ca amoperi cʉtirã tʉoya yʉ ca ĩirijere —ĩiwi Jesús.

10 Jiro jãa, cʉ̃ buerã pea Jesús pʉto pee waa: —¿Ñee tiigʉ bojocare ĩi cõoñarique mena cʉ̃jare mʉ wedeti? —jãa ĩi jãiñawʉ.

11 To biro jãa ca ĩiro, o biro jãare ĩi yʉʉwi Jesús: —Mʉjara, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽ ca majiña manirije ca niimiriquere, mʉja ca majiro mʉjare tiimi. Cʉ̃ja peera to biro tiitimi.

12 To biri yʉ yee quetire aperãre ca wede majiogʉra, bʉaro jañuro tʉo majirique cʉ̃re tiicojorique niirucu. To biri majiriquere pairo cʉorucumi. To biro ca tiitigʉra, petoacã cʉ̃ ca tʉo majimirique menapʉra ẽmacãrique niirucu.

13 To biri ĩi cõoñarique mena cʉ̃jare yʉ wede. Ca ĩacãrã nii pacarã, ca ĩatirãre biro biima. Ñucã ca tʉocãrã nii pacarã, ca tʉotirãre biro tʉo majiti biicãma.

14 O biro cʉ̃ja ca biirije, Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ Isaías niiquĩricʉ o biro cʉ̃ ca ĩiquĩricarore biro biiro bii: ” “Bʉaro ca tʉocãrã nii pacarã, tʉo puotirucuma. Bʉaro ca ĩacãrã nii pacarã, ĩa majitirucuma.

15 Ati pooga macãrã, cʉ̃ja yeripʉra ca tʉo nʉnʉjeerʉgatirã jeeñacã yai waama. Cʉ̃ja amoperi tiarique cʉocãma. Cʉ̃ja capegaari cãa biarique niicã, to biro cʉ̃ja ca biitijata, cʉ̃ja cape mena ĩa, cʉ̃ja amoperi mena tʉo, cʉ̃ja ca cati niirijepʉ teere tʉo puo, tʉgoeña yeri wajoa, biibocuma, yʉ pea cʉ̃jare yʉ catiobocu.

16 ”Mʉja, mʉja ca ĩarije cape cʉti, mʉja ca tʉorije amoperi cʉti, ca biirã pea, ʉjea niiña.

17 Yee méé mʉjare yʉ ĩi. Paʉ Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri maja, ca bojoca añurã, mʉja ca ĩarijere ĩarʉga, mʉja ca tʉorijere tʉorʉga, biimiupa. To biro bii pacarã tʉoti, ĩati, biiupa.

18 ”Tʉoya. Oteri majʉre ĩi cõoñari yʉ ca wedejãrije o biro ĩirʉgaro ĩi:

19 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽ quetire tʉo pacarã, ca tʉo puotirã, oterique maapʉre ca ñaariquere biro niima. Ʉmʉreco Pacʉ wederiquere cʉ̃ja yeripʉ añuro cʉ̃ja ca tʉo ñeemiriqueacãre, Satanás doori, cʉ̃jare ẽmacãmi.

20 Oterique ʉ̃tã watoapʉ ca ñaarique pea, añurije quetire tʉorã, jĩcãtora ʉjea niirique mena ca tʉo ñeerã niima.

21 Oterique ca nʉcõri mani jañuricarore birora, cʉ̃ja cãa tʉgoeña tutuatima. Añurije queti jʉori ñañaro cʉ̃jare ca biirora, ñucã aperã ñañaro cʉ̃jare cʉ̃ja ca tiirʉga nʉnʉjeero uwima ĩirãra, to cõrora teere camotaticãma.

22 Oterique pota watoapʉ ca ñaarique pea, añurije quetire añuro tʉo nʉnʉjee pacarã, ati yepa maquẽ peere bʉaro boo tʉgoeña, ñucã pairo apeye cʉtirique peere boo ametʉene biima ĩirã, pota watoapʉ ca ñaariquere, ca dica manirora ca wii biato yaio ecoriquere birora biicãma. To biri ate niipetirije cʉ̃ja ca boo tʉgoeñarije pee nii ametʉenema ĩiro, añurije queti peera, cʉ̃ ca otemiriquere ca dica manirora ca wii bʉato yaioricarore biro cʉ̃jare tii yaiocã.

23 Oterique añuri jitapʉ ca ñaarique pea, añuro dica cʉti, jĩcã jati cien, sesenta, treinta apegaari ca dica cʉtiricarore birora biima, añurije quetire tʉori, añuro ca tʉo nʉnʉjeerã —jãare ĩi wedewi Jesús.

24 Ape wãme ĩi cõoñari wedewi ñucã Jesús: —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, jĩcʉ̃ cʉ̃ yaa wejepʉre ote añurije ca otericʉre biro nii.

25 To biro cʉ̃ ca tiimiriquere jĩcʉ̃ cʉ̃re ca ĩa tutigʉ, niipetirã cʉ̃ja ca cãni ditoye eari, trigo watoapʉre taa ñañarijere ote, waacoaupʉ.

26 Jiro, trigo cʉ̃ ca oterique wii, bʉcʉa yapano, oo yucʉ nʉcã, ca biiri tabera, taa ñañarije cãa tee watoare wiiupe.

27 To biro ca biiro, paderi maja pea tii weje ʉpʉre o biro cʉ̃re ĩirã waauparã: “¡Wiogʉ! Mʉ yaa wejere añurije mʉ ca oterique nii pacaro, ¿do biro biicãri, taa ñañarije cãa to wiijapari?” cʉ̃re ĩiuparã.

28 ”To biro cʉ̃ja ca ĩiro, tii weje ʉpʉ pea o biro cʉ̃jare ĩiupʉ: “Jĩcʉ̃ yʉre ca ĩa tutigʉ to biro tiijacupi,” ĩiupʉ. ”To biro cʉ̃ ca ĩiro, paderi maja pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñauparã: “¿Waari, taa ñañarijere jãa ca wẽe batecãro mʉ booti?” ĩiuparã.

29 ”To biro cʉ̃ja ca ĩiro, cʉ̃ pea o biro cʉ̃jare ĩiupʉ: “Waaticãña. Taa ñañarijere wẽe batema ĩirã, trigo menara mʉja wẽe batecãbocu.

30 Tee menara jĩcãri to bʉcʉacãjato. Ca dicare jeerica tabepʉ trigore ca jeerãre: “ ‘Taa ñañarije peere jee jʉori, upa dotori jiaya, teere joe baterʉgarã. To biro tii yapanoripʉ trigore jeeri, yʉ yaa wii baarique queno cũurica wiipʉ queno cũuña,’ cʉ̃jare yʉ ĩirucu,” cʉ̃jare ĩiupʉ tii weje ʉpʉ —ĩi wedewi Jesús.

31 Ape wãme ĩi cõoñari wedewi ñucã Jesús. —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, jĩcʉ̃ cʉ̃ wejepʉre mostaza apegaacãre cʉ̃ ca otericarore biro nii.

32 Niipetirije ote apegaari ametʉenero petigaacã peti nii pacaro, bʉcʉa waaropʉa, ote, wejepʉre ca niiri yucʉ ametʉenero pairicʉ bʉcʉa. To biri minia tiigʉ dʉpʉripʉre cʉ̃ja die batiri queno, cʉ̃ja ca tii niirore birora bii —ĩi wedewi Jesús.

33 Ati wãme ĩi cõoñari wedewi ñucã Jesús: —Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, jĩcõ nomio trigo wetare itia bapa cõori, niipetiri bʉrʉapʉra to waua peticoajato ĩigo, ca wauaro ca tiirijere cõ ca ayiarore biro bii —ĩiwi.

34 Ate niipetirore ĩi cõoñarique mena wado ĩiri wedewi Jesús, bojocare. Dije ʉno peerena, ĩi cõoñatigʉra cʉ̃jare wede, tiitiwi.

35 Ate pea Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉ: “Ĩi cõoñarique mena wado yʉ wederucu. Ʉmʉreco Pacʉ, ati ʉmʉrecore cʉ̃ ca jeeño jʉori tabepʉra ca majiña manirije ca niiriquere cʉ̃jare yʉ wederucu,” cʉ̃ ca ĩi jʉguericarore biro bii earo biiwʉ.

36 Jiro Jesús bojocare waarique wui yapano, waa, wiipʉ jãa waawi. To biro cʉ̃ ca biiro, jãa, cʉ̃ buerã pea cʉ̃ pʉto waari, o biro cʉ̃re jãa ĩi jãiñawʉ: —Jãare wedeya, do biro ĩirʉgaro to ĩiti, taa ñañarije wejepʉre ca wiiriquere ĩi cõoñari mʉ ca wedejãrije —jãa ĩiwʉ.

37 To biro jãa ca ĩiro, o biro jãare ĩi wedewi Jesús: —Ote añurijere ca otegʉa, yʉ Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃ yʉ nii.

38 Oterica yepa pea, ati ʉmʉreco nii. Ote añurije pea Ʉmʉreco Pacʉ yaarãre ĩiro ĩi; taa ñañarije pea Satanás yaarãre ĩiro ĩi.

39 Ca ĩa tutigʉ taa ñañarijere ca otericʉ pea Satanás niimi. Ote dicare jeerique pea, ati ʉmʉreco ca peti peere ĩiro bii. Ca dicare ca jeerã pea, Ʉmʉreco Pacʉre pade bojari maja niima.

40 ”To biri taa ñañarijere jeeri, pecamepʉ joe batericarore birora biirucu, ati ʉmʉreco ca petiro.

41 Yʉ, Ca Nii Majuropeegʉ Macʉ̃, yʉ ca doti niiri yepare ñañarije tii, aperãre ñañaro cʉ̃ja ca tiiro tii, ca tii niirã niipetirãre, yʉ jee neo doti cojorucu, yʉre ca pade bojari majare.

42 Cʉ̃jare jee neo yapano, pecame ca ʉ̃ʉ yatitiri pecamepʉ cõa joerucuma, cʉ̃ja upire baca dʉpo tuu, oti, cʉ̃ja ca biipa tabepʉre.

43 To biro cʉ̃ja ca biiri tabere, ca ñañarije manirã pea, muipũ ʉmʉreco macʉ̃re biro boe bate niirucuma, cʉ̃ja Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabepʉre. Ca amoperi cʉtirã tʉoya yʉ ca ĩirijere.

44 ”Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, ca wapa pacarijere jĩcã yepapʉ yaio cũuricarore biro nii. Jĩcʉ̃ ʉmʉ teere bʉa, ñucã toora teere yaio cũu, bʉaro ʉjea niirique mena waa, cʉ̃ yee apeye niipetirijere noni peticã, tee wapa mena tii yepare wapa tii ami, cʉ̃ ca tiirore birora bii.

45 ”Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, jĩcʉ̃, apeye noniri majʉ, perlas añurijere ca ama yujugʉre biro nii.

46 To biri jĩcãga bʉaro ca wapa pacaricare bʉari, waa, cʉ̃ yee apeye niipetirijere noni peticã, tee wapa mena tiigare wapa tii ami, cʉ̃ ca tiirore birora bii.

47 ”Ñucã Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabea, jĩcãgʉ bapigʉre dia pairi yaapʉre cõañua cojoricaro, wai cʉ̃ja ca niiro cõrora cʉ̃ja ca yoorore biro nii.

48 Bapigʉre wai cʉ̃ja ca jãa dadaro ĩa, wai jĩari maja pea, jita dupari yepa pee wee maa waa, añurãre piwʉpʉ jee jãa, ñañarã peera cõañuacã, cʉ̃ja ca tii duwirore biro bii.

49 O biri wãmera biirucu, ati ʉmʉreco ca petiro. Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macãrã, niipetiri taberipʉ waari, añurã watoare bojoca ñañarãre bojoricaro cʉ̃jare jee dica woorucuma.

50 Ñañarãra pecame ca ʉ̃ʉ yatitiri pecamepʉ cʉ̃jare cõa joerucuma. Bʉaro oti, cʉ̃ja upire baca dʉpo tuu, cʉ̃ja ca biiparopʉre —ĩi wedewi Jesús.

51 To biro ĩi yapano, o biro ĩi jãiñawi Jesús: —¿Ano yʉ ca ĩirije niipetirijere mʉja tʉo puoti? —ĩiwi. To biro cʉ̃ ca ĩiro, “Ʉ̃gjá Wiogʉ,” jãa ĩi yʉʉwʉ.

52 To biro jãa ca ĩiro, o biro jãare ĩiwi Jesús: —Jĩcʉ̃, doti cũuriquere ca jʉo buegʉ, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca doti niiri tabe maquẽre cʉ̃ ca buejata, wii ʉpʉre biro biimi. Cʉ̃ yaa wii maquẽ cʉ̃ ca queno cũurije wãmare, to biri bʉcʉre, jee wiene majimi —jãare ĩi wedewi Jesús.

53 Jesús atere ĩi cõoña wede yapano, too ca niiricʉ waacoawi.

54 Cʉ̃ yaa yepa majuropeepʉre eagʉ, cʉ̃ja yaa wii cʉ̃ja ca nea poo juu bueri wiipʉ waari, bojocare bue jʉo waawi. Too macãrã pea teere tʉo, do biro pee ĩi majitima ĩirã: —¿Ania, ate niipetirije cʉ̃ ca majirijera, noopʉ cʉ̃ buejapari? ¿Do biro biicãri, ca ĩa ñaaña manirije tii bau nii majirique cãare cʉ̃ tii majiti?

55 ¿Ania, yucʉ pĩiri paderi majʉ José macʉ̃, ñucã María macʉ̃ méé cʉ̃ niiti? ¿Santiago, José, Simón, Judas jãari jũwʉ méé cʉ̃ niiti?

56 ¿Ñucã ano mani watoa ca niirã cãa, cʉ̃ bairã romiri méé cʉ̃ja niiti? ¿Ate niipetirije cʉ̃ ca majirijere noopʉ cʉ̃ bʉajapari? —ameri ĩiwa.

57 To biirije cʉ̃re ca ĩirã niiri, cʉ̃ ca wederijere tʉo nʉnʉjeerʉgatiwa. To biro cʉ̃ja ca biiro ĩari, Jesús pea o biro cʉ̃jare ĩiwi: —Jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ yee quetire wede jʉgueri majʉre niipetiri taberipʉre cʉ̃re nʉcʉ̃ bʉoma. Cʉ̃ yaa macã majurope macãrã, cʉ̃ yaa wii macãrã majurope pea, cʉ̃re nʉcʉ̃ bʉotima —ĩiwi.

58 To biri cʉ̃ ca wederijere díámacʉ̃ cʉ̃re cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeetiro macã, tii macãre niigʉ ca ĩa ñaaña manirijere paʉ tii bau niitiwi.