Luke 1 in Waimaha

1 Paʉ, Ʉmʉreco Pacʉ mani watoare cʉ̃ ca tii niirique quetire, ca bii nʉnʉa dooricarore birora owa nʉnʉa dooupa,

2 jĩcãto cʉ̃ mena ca nii jʉoricarã cʉ̃ ca tiirijere ca ĩaricarã, jiropʉra yua tee quetire cʉ̃ ca wede dotiricarã, manire cʉ̃ja ca wedericarore birora.

3 Yʉ cãa, jĩcãtopʉra Jesús cʉ̃ ca bii jʉo doorique niipetirore añuro jãiña bue tʉgoeña maji peticãri, “Añu majuropeecã, to birora biijapa,” ĩi majiri, cʉ̃ ca bii nʉnʉa dooricarore birora mʉre yʉ owa cojo Teófilo,

4 mʉre cʉ̃ja ca bueriquere “To birora biijapa,” mʉ ca ĩi majipere biro ĩigʉ.

5 Herodes, Judea yepa wiogʉ cʉ̃ ca niiri cuure niiupi jĩcʉ̃ pai, Zacarías ca wãme cʉtigʉ, Abías niiquĩricʉ yaa puna macʉ̃, cʉ̃ nʉmo Elizabet cãa, Aarón niiquĩricʉ yaa puna macõ niiupo.

6 Cʉ̃ja pʉarãpʉra, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojoro ca bojoca añurã niiupa; Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca dotirijere, doti cũurique ca ĩirijere, tee ca ĩirore biro ca tii nʉnʉjeerã, to biri noa pee, “Ñañarã niima,” cʉ̃jare ĩi majitiupa.

7 Tee peere cʉ̃ nʉmo Elizabet, ca puna manigo cõ ca niiro macã, ca puna manirã niiupa. Ñucã, cʉ̃ja pʉarãpʉra mee bʉcʉrã peti niiupa.

8 Jĩcã rʉmʉ Zacarías cʉ̃ mena macãrã paia mena Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niiri jawipʉre cʉ̃jare paderique ca niiro,

9 Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niiri jawipʉre, yucʉ díi ca jʉti añurije ca joe mʉenegʉ waapʉre cʉ̃ja ca bejerucuricarore biro tiirã, Zacarías're cʉ̃re beje bʉaupa.

10 Ca jʉti añurijere joe jʉti añu mʉenerica tabe ca earo, macã yepa peera bojoca niipetirã boca juu bue cote niiupa.

11 Zacarías, ca jʉti añurijere cʉ̃ ca joe mʉene niiro, ca jʉti añurijere joe mʉenerica tutu díámacʉ̃ nʉña peere jĩcʉ̃ Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ cʉ̃re baua ea nʉcãupi.

12 Cʉ̃ ca baua ea nʉcãro ĩagʉ, Zacarías pea ʉcʉa yaicoa, bʉaro uwi, biiupi.

13 To biro cʉ̃ ca biiro, Ʉmʉreco Pacʉ pʉto macʉ̃ pea o biro cʉ̃re ĩiupi: —¡Zacarías, uwieto! Mʉ ca jãi juu buerucurijere tʉomi Ʉmʉreco Pacʉ. To biri mʉ nʉmo Elizabet, jĩcʉ̃ mʉre macʉ̃ cʉti bojarucumo, Juan cʉ̃re mʉ ca wãmeo tiipʉre.

14 Bʉaro mʉ ʉjea niirucu. Ñucã paʉ ʉjea niirucuma, cʉ̃ ca baʉaro ĩarã.

15 Mʉ macʉ̃, watoa macʉ̃ méé niirucumi Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca ĩa cojorore. Ʉje ocore, jinirique ca niñaarijere, jinitirucumi. Mee, cʉ̃ ca baʉaparo jʉgueropʉra, Añuri Yeri mena niicãrucumi.

16 Ñucã paʉ israelitas, Ʉpʉ cʉ̃ja Ʉmʉreco Pacʉre cʉ̃ja ca tʉo nʉnʉjeero tiirucumi.

17 Cʉ̃ Juan, Wiogʉ cʉ̃ ca dooparo jʉguerore, Elías niiquĩricʉre biro yeri cʉti, cʉ̃re biro tutua, bii jʉgue waarucumi, ca pacʉa cʉ̃ja puna mena añuro cʉ̃ja ca niiro tii, ca ametʉene nʉcãrãre ca ñañarije manirã cʉ̃ja ca majirije pee cʉ̃jare tii majio, tiirʉgʉ. O biro tiiri, cʉ̃jare wede majio jʉguerucumi, Wiogʉ cʉ̃ ca earo añuro cʉ̃ja ca ĩa majipere biro ĩigʉ —ĩiupi.

18 To biro cʉ̃ ca ĩiro, Zacarías pea o biro cʉ̃re ĩi jãiñaupi: —¿Do biro pee biicãri, atere “Yee méé ĩimi,” yʉ ĩi majibogajati? Bʉcʉ peti yʉ nii. Yʉ nʉmo cãa, bʉcʉo niimo —cʉ̃re ĩiupi.

19 To biro cʉ̃ ca ĩiro, o biro cʉ̃re ĩi yʉʉupi: —Yʉa Gabriel yʉ nii, Ʉmʉreco Pacʉ yʉre cʉ̃ ca dotirijere tiigʉ yʉ tii. Cʉ̃ra, mʉ mena wede peni, ate añurije quetire mʉre wede, yʉre tii doti cojojãwi.

20 To biri mecʉ̃ra, mʉre yʉ ca wedejãrijere díámacʉ̃ yʉre mʉ ca tʉotirije wapa, ca wedetigʉ mʉ tuarucu, mʉre yʉ ca wedejãrije yʉ ca ĩijãrore biro mʉre ca bii petiropʉ, mʉ wederucu ñucã —ĩiupi Zacarías're.

21 To biro cʉ̃re cʉ̃ ca ĩi nii ditoye, macã peera Zacarías're yue niirã bojoca pea, “¿Ñee tiigʉ to cõro yoaro tii jawipʉre cʉ̃ biicã niigajati?” ameri ĩi jãiña niiupa.

22 To biro cʉ̃ja ca ĩi niirucuro witi eagʉ, do biro tii wede majitiupi. To biro cʉ̃ ca biro ĩari, “Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca bojoca cʉti niiri jawipʉre jĩcã wãme cʉ̃re ca bii ĩñorijere ĩajacupi,” ĩi majiupa. Ca wedetigʉ niima ĩigʉ, cʉ̃ amori mena tii cõoñarique mena wado wedeupi.

23 Ʉmʉreco Pacʉ yaa wiipʉ cʉ̃ ca paderi rʉmʉri ca petiro, cʉ̃ yaa wiipʉ tuacoaupi ñucã Zacarías.

24 Ate jiro, cʉ̃ nʉmo Elizabet ʉtaaga nii jʉo dooupo. Jĩcã amo cõro niirã muipũa peti wii witiri méé, o biro ĩi tʉgoeñacã niirucuupo:

25 “Mecʉ̃ra, Ʉmʉreco Pacʉ o biro yʉre tiimi, ‘Ca puna manigo niimo,’ yʉre cʉ̃ja ca ĩi wede paitipere biro ĩigʉ,” ĩiupo.

26 Jĩcã amo peti, ape amore jĩcãga penituaro ca niirã muipũa jiro, Ʉmʉreco Pacʉ, cʉ̃re queti wede bojari majʉ Gabriel're, Galilea yepa macã macã Nazaret'pʉ tiicojoupi,

27 María, jĩcʉ̃ ʉmʉ mena ca nii ñaatigore wiogʉ David niiquĩricʉ pãrami José ca wãme cʉtigʉ mena ca manʉ cʉtipore wii jãa doti cojogʉ.

28 To biri Gabriel, María cõ ca niiri tabepʉ jãa waa, o biro cõre ĩiupi: —Mʉ, Ʉmʉreco Pacʉ añurije cʉ̃ ca tii bojagore yʉ añu doti. Wiogʉ mʉ mena niimi. Niipetirã nomia watoare añuro cʉ̃ ca tiigo mʉ nii —cõre ĩiupi.

29 María pea o biirije cõre cʉ̃ ca ĩirijere tʉori, do biro pee ĩi majiti, “¿Do biro ĩirʉgaro to ĩibuti, to biri wãme yʉre cʉ̃ ca ĩi añu doti jãa earijea?” ĩi tʉgoeñarique paicoaupo.

30 To biro cõ ca ĩi uwi tʉgoeñaro ĩagʉ, Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ pea: —Uwieto María. Mʉa, Ʉmʉreco Pacʉ añuro cʉ̃ ca tii bojarijere ca bii ʉjea niigo mʉ nii.

31 To biri ʉtaaga nii, ʉmʉ macʉ̃ cʉti, “JESÚS” cʉ̃re mʉ wãmeo tiirucu.

32 Do biro ca tiiya manigʉ nii, ati ʉmʉreco niipetiropʉre Ca Doti Niigʉ Macʉ̃, cʉ̃ja ca ĩigʉ niirucumi; Ʉpʉ Ʉmʉreco Pacʉ pea, cʉ̃ ñicʉ̃ David niiquĩricʉre wiogʉ ca nii majuropeegʉ cʉ̃ ca niiro cʉ̃ ca tiiquĩricarore birora cʉ̃re tiirucumi.

33 Jacob yaa pooga macãrãre to birora ca doticõa niigʉ niirucumi; cʉ̃ ca doti niirije peti nʉcãtirucu —ĩiupi Maríare.

34 To biro cõre cʉ̃ ca ĩiro tʉo: —¿Ano yʉre mʉ ca ĩirijea, jĩcʉ̃ ʉmʉ mena yʉ ca niiti pacaro, do biro pee biicãri to biibogajati? —cʉ̃re ĩi jãiñaupo.

35 To biro cʉ̃re cõ ca ĩi jãiñaro: —Añuri Yeri mʉre cotegʉ doorucumi. Ʉmʉreco Pacʉ ati ʉmʉreco niipetiropʉre Ca Doti Niigʉ cʉ̃ ca tutuarije, mʉre paa ũmaa nʉcã earucu. To biri wimagʉ ca ñañarije manigʉ ca baʉapʉre, “Ʉmʉreco Pacʉ Macʉ̃” ĩiricʉ niirucumi.

36 Bʉcʉopʉ nii pacago, mʉ yee wedego Elizabet cãa, “Puna manimo,” cʉ̃ja ca ĩimirico, mee jĩcã amo peti, ape amore jĩcãga penituaro muipũa ʉtaaga niicã tʉja waamo. To biri cõ cãa, macʉ̃ cʉtigo doogo tiimo.

37 Ʉmʉreco Pacʉra, jĩcã wãme ʉnoacã cʉ̃ ca tii majitiri wãme mani —ĩiupi Maríare.

38 To biro cʉ̃ ca ĩirijere tʉogo: —Ʉmʉreco Pacʉre pade coteri majo yʉ nii. To biro yʉre mʉ ca ĩi wederi wãmere birora, yʉre cʉ̃ tiijato Ʉmʉreco Pacʉ —ĩiupo María. To biro cõ ca ĩirora, waacoaupi Ʉmʉreco Pacʉre queti wede bojari majʉ.

39 Tii rʉmʉrira pato wãcãro mena, Judea yepare ʉ̃tã buurori watoa ca niiri macãpʉ waacoaupo María.

40 Tii macãpʉre eago, Zacarías yaa wiipʉ jãa ea, cʉ̃ nʉmo Elizabet're añu doti jãa eaupo.

41 María cõ ca añu doti jãa earijere cõ ca tʉorora, wimagʉ cõ paa totipʉ ca niigʉra yuguiupʉ, Elizabet're. To biro cʉ̃ ca biiri tabera, Añuri Yeri Elizabet're ñaajãa nʉcã eaupi.

42 To cõrora tutuaro wederique mena o biro ĩiupo Elizabet, Maríare: —Nomia niipetirã ametʉeneropʉ añuro mʉre tiijapi Ʉmʉreco Pacʉ; ñucã mʉ macʉ̃ cãare añurije cʉ̃re tiijapi.

43 ¿Yʉa ñiruo ʉno yʉ niiti, yʉ Wiogʉ paco yʉre mʉ ca ĩago eajata?

44 Yʉre mʉ ca añu doti jãa earijere yʉ ca tʉorije menara, yʉ Macʉ̃, yʉpʉre ca jãñagʉacã, ʉjea niigʉ yuguimi.

45 Ʉjea niiña mʉ, cʉ̃ ca ĩirijere ca tʉo nʉnʉjeerico, Wiogʉ mʉre cʉ̃ ca ĩirique cʉ̃ ca ĩiricarore biro biirucu —cõre ĩiupo.

46 To cõrora María o biro ĩiupo: —Yʉ ca cati niirije Ʉmʉreco Pacʉ do biro ca tiiya manigʉ cʉ̃ ca niirijere baja peo nʉcʉ̃ bʉo.

47 Yʉ yeri, yʉre Ca Ametʉenegʉ yʉ Ʉmʉreco Pacʉpʉre bʉaro ʉjea nii.

48 Cʉ̃re pade coteri majo watoa macõ yʉ ca nii pacaro, yʉre ĩajapi Ʉmʉreco Pacʉ. To biri mecʉ̃ mena, bojoca ca nii nʉnʉa waarã cõrora, to birora “Ʉjea niirique ca bʉarico niimo,” yʉre ĩicõa niirucuma.

49 Ʉmʉreco Pacʉ niipetirijepʉre ca doti tutuagʉ, do biro ca tiiya maniri wãmere yʉre tiimi. Cʉ̃a, “Ca Ñañarije Manigʉ,” wãme cʉtimi.

50 Cʉ̃re ca ĩi nʉcʉ̃ bʉorãra, bojoca cʉ̃ja ca nii nʉnʉa waaro cõrora cʉ̃jare ĩa maimi Ʉmʉreco Pacʉ.

51 Cʉ̃ ca tutuarije niipetiro mena añurijere tiiupi. “O biro ca biirã jãa nii,” ca ĩirã cʉ̃ja ca tiirʉgarijere tii acobocãmi.

52 Wiorã cãare, wiorã cʉ̃ja ca niimirijere ẽma, watoa macãrã peere ca nii majuropeerã cʉ̃jare tiimi.

53 Ca aʉa boarãra, niipetirije cʉ̃ja ca cʉoro tii, ca apeye pairã peera ñeeja manirã cʉ̃ja ca tuaro cʉ̃jare tiimi.

54 Israel, cʉ̃re pade coteri majʉ yaa pooga macãrãre, cʉ̃jare tii nemoupi. Ĩa mairique mena cʉ̃jare tii nemo acobotiupi.

55 Mani ñicʉ̃ jãa niiquĩricarã, Abraham're, to biri cʉ̃ pãramerã ca nii nʉnʉa waaparãpʉ cãare, “O biri wãmera mʉjare yʉ tiirucu,” ĩiquĩupi Ʉmʉreco Pacʉ —ĩiupo Elizabet're.

56 María itiarã muipũa Elizabet mena nii, jiro cõ yaa wiipʉ tuacoaupo ñucã.

57 Cõ ca macʉ̃ cʉtiri rʉmʉ ca earo, jĩcʉ̃ macʉ̃ cʉtiupo Elizabet.

58 Cõ yaarã, cõ yaa macã macãrã, Ʉmʉreco Pacʉ añuro cõre cʉ̃ ca tii nemoriquere tʉori, cõre ʉjea nii peorã waaupa.

59 Cʉ̃ ca baʉaricaro jiro, jĩcã amo peti, ape amore itiaga penituaro ca niiri rʉmʉri ca nii waaro, wimagʉ jeyua quejero yapare wide taa dotirã waaupa. Cʉ̃ pacʉ wãmera Zacarías cʉ̃re cʉ̃ja ca wãmeo tiirʉgaro macã cʉ̃ paco pea,

60 o biro cʉ̃jare ĩi camotaupo: —Biiticu. Juan, wãme cʉtirucumi —cʉ̃jare ĩiupo.

61 To biro cõ ca ĩiro tʉorã: —Mʉ yaarã, jĩcʉ̃ peera mʉ ca ĩiri wãme ca wãme cʉtigʉ manimi doca —cõre ĩiupa.

62 To biro ameri ĩi, cʉ̃ pacʉ pea “¿Di wãme cʉ̃ macʉ̃re cʉ̃ wãmeo tiirʉgati?” ĩirã, ca wedetigʉ cʉ̃ ca niiro macã tii cõoñarique mena cʉ̃re jãiñaupa.

63 To biro cʉ̃re cʉ̃ja ĩiro, cʉ̃ pea jĩcã pĩi yucʉ pĩi jãiri, tii pĩipʉre: “Cʉ̃ wãme nii Juan,” ĩi owa tuuupi. To biro cʉ̃ ca tiiro, to ca niirã niipetirã do biro pee ĩi majiticãupa.

64 “Cʉ̃, wãme cʉtirucumi,” ĩi owa tuugʉra, ca wedetigʉ ca niimiricʉ wede, Ʉmʉreco Pacʉre ĩi nʉcʉ̃ bʉo baja peo jʉo waaupi.

65 Cʉ̃ yaa macã macãrã niipetirã to biro cʉ̃ ca biirijere queti tʉorã, tʉo ʉcʉacoaupa. Ñucã Judea yepa maquẽ ca ʉ̃tã yucʉ cʉtiri yepa niipetiro macãrãpʉra to biro ca biiriquere ameri queti wede bato peoticã cojoupa.

66 Teere ca tʉorã niipetirãpʉra, “¿Ani wimagʉa, do biro ca biipʉ peti cʉ̃ niigajati?” ĩi jãiñarucuupa cʉ̃ja majurope, añuro petira, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃re cʉ̃ ca tii nemorije ca niiro macã.

67 Wimagʉ pacʉ Zacarías pea, Añuri Yeri cʉ̃pʉre cʉ̃ ca ñaajãa nʉcã earo macã, ca biipere o biro ĩi wede jʉgueupi:

68 —Añuro ĩiricʉ cʉ̃ niijato Ʉpʉ, Israel Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ yaa pooga macãrãre ca ametʉenegʉ dooricʉ.

69 Cʉ̃re pade coteri majʉ ca niiricʉ David pãramire, manire ca Ametʉenepʉ do biro ca tiiya manigʉre manire tiicojomi.

70 Tĩrʉmʉpʉra atere, cʉ̃ yee quetire ca wede jʉguerã ca ñañarije manirã menapʉra “O biro yʉ tiirucu” ĩiquĩupi Ʉmʉreco Pacʉ.

71 Mʉja waparãre, mʉjare ca ĩa junarãre, mʉjare yʉ ametʉenerucu.

72 Mani ñicʉ̃ jʉ̃mʉapʉre ĩa mai, “ ‘To biro yʉ tiirucu,’ cʉ̃ ca ĩirique ca ñañarije manirijere acoboti, yʉ biirucu” ĩiquĩupi Ʉmʉreco Pacʉ.

73 Ñucã, ate nii, mani ñicʉ̃ Abraham niiquĩricʉpʉre, “Yʉ tii majuropeecãrucu,” cʉ̃ ca ĩirique:

74 “Uwi tʉgoeñaricaro maniro, ca ñañarije manirã niirique mena, ca niirore biro tii niirique mena, cʉ̃re tii nʉcʉ̃ bʉo nʉnʉjee, ñucã mani ca catiri rʉmʉri cõrora cʉ̃ ca bojoca cʉti niiri tabere nii, mani ca biipere biro ĩigʉ, waparã manirã cʉ̃ja ca niiro yʉ tiirucu,” ĩiquĩupi Ʉmʉreco Pacʉ, o biro manire cʉ̃ ca tii bojapere —ĩiupi Zacarías.

76 To biro ĩicã, cʉ̃ macʉ̃ peera o biro ĩiupi ñucã: —Mʉ, yʉ macʉ̃acã pea, “Ʉmʉreco Pacʉ ati ʉmʉreco niipetiropʉre Ca Doti Niigʉ yee quetire ca wede jʉguegʉ niimi,” ĩiricʉ mʉ niirucu. Wiogʉ cʉ̃ ca dooparo jʉguero, bojocare mʉ wede majio jʉguerucu,

77 Ʉmʉreco Pacʉ, “Cʉ̃ yaa pooga macãrãre, ñañarije cʉ̃ja ca tiiriquere acobo, ametʉene, tiimi,” cʉ̃jare ĩi majiorʉgʉ.

78 Mani Ʉmʉreco Pacʉ bʉaro ca ĩa maigʉ niiri, jĩcã rʉmʉ muipũ añuro cʉ̃ ca boe bate mʉa doori rʉmʉre biro manire tii bojami,

79 bʉaro ca naitĩari tabepʉre ca niirãre biro ca niirãre, Ʉmʉreco Pacʉ cʉ̃ ca boorore biro niiriquere wede majio, añuro niiriquere manire ĩño jʉgue, manire tiirʉgʉ —ĩiupi Zacarías.

80 Wimagʉ bʉcʉa nʉnʉa waagʉra, yeri jãñariquepʉ bʉaro tutua añugʉ bii nʉnʉa waaupi. Ména, israelitas're Ʉmʉreco Pacʉ yee queti cʉ̃ ca wedeparo jʉguero ca bojoca maniro ca yucʉ maniri yepapʉ niicãrucuupi Juan.