Matthew 13 in Guarayu

1 Ahe arɨ pɨpe Jesús osẽ oɨ sui oso, oguapɨ ɨpa popɨve oĩ.

2 Aheve ava oñemonuha atɨse yuvɨreco, oha carite pɨpe oguapɨ oĩ, evocoiyase opacatu ava opɨta ɨpa popɨ rupi yuvɨreco.

3 Ahese omboyoya-yoya oporombohesa setá mbahe rese aipo ehi: “Ñepei mbɨa osẽ omahetɨ oico.

4 Ahe otɨapɨ-apɨise mbahe rãhɨi oso, movɨro oitɨ perɨ rupi. Vɨ̃rai ogüeyɨse rumo sese, opaño yuvɨrohu.

5 Iyavei movɨro oitɨ ɨvɨ nayanai vahesave ita pãhuve. Sese cũriteimi sorɨ;

6 arɨ tasɨse rumo, opaño ipiru. Esepia, ndasapoi niha.

7 Iyavei ambuae mbahe rãhɨi oitɨ yu pãhuve. Ahe yu rumo sorɨ poyava catu yuvɨreco ichui. Sese opaño oyopɨ.

8 Ambuae rumo oitɨ ɨvɨ avɨye vahesave, ahe setá iha imonuhasa; ñepei ihɨ sui osẽ cién iha, ambuae sui osẽ sesenta, ambuae sui treinta.

9 Acoi ava osenducua pota vahe che ñehe, toyapɨsacaño sese” ehi Jesús ava eta upe.

10 Ichui semimbohe eta oyemboya Jesús rese yuvɨreco mbahe rese oporandu ãgua chupe: “¿Mahera vo eremboyoya-yoya mbahe rese nde porombohesa ava upe yepi?” ehi.

11 Jesús aipo ehi: “Pẽu rumo Tũpa oicua uca ité mbahe ndicuasai vahe omborerecuasa resendar; ambuae ava upe rumo ndoicua ucai eté.

12 Esepia, acoi vɨreco vahe upe, imondosa catura; acoi ndovɨrecoi vahe evocoi osenducua raimi vahe serocuasañora ichui.

13 Sese añehese chupe, amboyoya-yoya aipo nungar mbahe yavai vahe ambuae mbahe rese yepi. Esepia, ahe osepia tẽi, ndosepiacuai rumo yuvɨreco iyavei osendu tẽi, ndosenducuai avei yuvɨreco no.

14 Na ehi yavɨye Tũpa Ñehengagüer Isaías remimombehu: ‘Pe niha pesendu tẽira, ndapeicuai chira rumo; iyavei pesepia tẽira, ndapesepiacuai chira rumo.

15 Esepia, evocoi ava eta upe yavai eté ipɨha pɨpe imbahe reroya ãgua, ndayapɨsai eté sendu potaẽhɨsave; ndoyemboesapɨsoi avei sepia potaẽhɨsave. Esepia, ndosenducua potai opɨha pɨpe yuvɨreco cheu oyevɨ potaẽhɨsave ombogüera ãgua’ ehi Isaías aracahe.

16 “Pe rumo perorɨvete ité sepiacuase, pesenducuase avei no.

17 Supi eté setá Tũpa ñehe mombehusar iyavei ava seco catuprɨ vahe aracahendar osepia pota tẽi mbahe pe rembiepia, ahe rumo ndosepiai eté yuvɨreco; iyavei osendu pota tẽi co pe remiendu, ahe rumo ndosendui avei yuvɨreco” ehi Jesús güemimbohe eta upe.

18 Ipare aipo ehi: “Peyapɨsaca omahetɨ vahe recocuer rese.

19 Acoi osendu tẽi vahe Tũpa Ñehengagüer imborerecuasa resendar, ipare rumo ndosenducuai, ahe inungar acoi mbahe rãhɨi ovɨapi vahe perɨ rupi. Ipare rumo caruguar ou chupe. Ahe ipɨha pɨpe osendu vahe Tũpa Ñehengagüer opa tuprɨño omocañɨ ichui.

20 Iyavei acoi mbahe rãhɨi seitɨprɨ ita pãhuve, ahe inungar ava recocuer yɨpɨño osendu vahe, oipɨsɨ vahe avei vorɨvetesa pɨpe Tũpa Ñehengagüer.

21 Ipare rumo inungar co mbahe mitɨ ndovɨrecoi vahe guapo ovɨ̃racua ãgua, ẽgüe ehi avei evocoi nungar ava oimese mbahe-mbahe tẽi Tũpa Ñehengagüer sui chupe, cũriteimi seroyaẽhɨsave oyepepɨ ichui.

22 Acoi mbahe rãhɨi seitɨprɨ yu pãhuve, ahe inungar ava osendu vahe Tũpa ñehe. Ipare rumo ahe ipɨhañemoñeta catu saɨsusave opacatu ombahe eta co ɨvɨ pɨpendar rese. Ipɨpe sui oyembopa uca ombahe eta upe. Ichui ndoguata iriño Tũpa Ñehengagüer rupi. Sese secocuer ndavɨye iri eté, inungar mbahe mitɨ ndihai vahe.

23 Acoi itɨ̃sa vahe mbahe rãhɨi ɨvɨ avɨye vahe rese, ahe inungar ava osenducua vahe Tũpa Ñehengagüer. Iyavei inungar acoi co mbahe mitɨ ihá iteanga vahe, ẽgüe ehi avei ava secocuer avɨye vahe inungar ñepei-pei sãhɨi sui osẽ que cien iha, sesenta iha, anise que treinta” ehi Jesús güemimbohe eta upe.

24 Jesús omombehu iri co ambuae mbahe rese yembohesa oyoya vahe: “Tũpa mborerecuasa oyoya tuprɨ ava oɨvɨ pɨpe mbahe rãhɨi oñotɨ vahe rese.

25 Opacatu ava queseve rumo oyepota yamotarẽhɨsar, caha tẽi rãhɨi oñotɨ trigo pãhuve oso.

26 Acoi trigo iha potase, supive avei sorɨ caha.

27 Evocoiyase oporavɨquɨ vahe yuvɨraso, omombehu iyar upe aipo ehi yuvɨreco: ‘Ore rerecuar, ¿ndahei vo acoi mbahe rãhɨi avɨye vahe ereñotɨ nde ɨvɨ pɨpe? ¿Que sui ru caha sorɨ ipãhuve?’ ehi yuvɨreco chupe.

28 Iyar rumo aipo ehi chupe: ‘Oime revo que che amotarẽhɨsar’ ehi. Evocoiyase oporavɨquɨ vahe oporandu yuvɨreco chupe: ‘¿Ndiyai pĩha caha tẽi orosapohopara ichui viña?’ ehi.

29 Ahe rumo aipo ehi chupe: ‘Aní, avɨyeteramo caha rupive pesapoho tiẽtera trigo’ ehi.

30 ‘Evocoiyase peseya, tocuacuaño oyoya yuvɨreco. Yavɨyese voi mbahe mitɨ, ahese che ayocuaira oporavɨquɨ vahe caha tẽi rane rerocua ãgua imboapuha uca sapɨ. Ipare oyapocatura trigo rãhɨi che mbahe apocatusave yuvɨreco’ ehi ɨvɨ yar” ehi Jesús.

31 Jesús omombehu iri co ambuae mbahe rese yembohesa oyoya vahe: “Tũpa povrɨ pendar oyoya tuprɨ mostaza rãhɨi rese. Ahe mbɨa oñotɨ vahe oɨvɨ pɨpe.

32 Supi eté co mostaza rãhɨi tahɨmi catu opacatu ambuae mbahe rãhɨi sui. Ipare rumo, ocuacuase, tuvichá catu ambuae mbahe mitɨ sui inungar ɨvɨra tuvichá vahe. Ahe sãca rese vɨ̃rai rehɨi oyapo guaitɨrã” ehi oporombohe.

33 Ipare Jesús oporombohe iri ambuae mbahe rese aipo ehi: “Tũpa povrɨ pendar oyoya tuprɨ pan mboapeposa rese, acoi cuña omboyeseha tuprɨ vahe trigo cuhi rese opacatu imboapepo ãgua yepi” ehi oporombohe.

34 Jesús omombehu opacatu evocoi nungar mbahe omboyoya-yoyase oporombohesa ambuae mbahe rese opacatu ava upe.

35 Co rumo na ehi Tũpa ñehe mombehusar rembicuachiagüer avɨye ãgua: “Che añehese, amboyoyara che porombohesa ambuae mbahe rese. Iyavei amombehura Tũpa ɨvɨ apo suive mbahe niporẽhɨi vahe” ehi.

36 Ahese Jesús, “Avɨye” ehi ava upe. Ipare oique oɨ pɨpe. Aheve semimbohe oyemboyapa yuvɨreco sese ‘tomombehu trigo pãhuve caha oime vahe resendar yandeu’ oya.

37 Evocoiyase omboyevɨ chupe: “Acoi ava mbahe rãhɨi avɨye vahe oñotɨ vahe, ahe che, Ava Rɨquehɨr.

38 Ɨvɨ mbahe mitɨ rupa, ahe ava co ɨvɨ pɨpendar. Iyavei mbahe rãhɨi avɨye vahe, ahe ava Tũpa povrɨ pendar; caha naporai vahe, ahe ava caruguar suindar yuvɨrecoi vahe.

39 Acoi yamotarẽhɨmbar, oñotɨ vahe caha, ahe niha Caruguar ité. Evocoiyase arɨ mbahe mitɨ pohosa, ahe arɨ cañɨsa; acoi omonuha vahe mbahe mitɨ, ahe Tũpa rembiguai ɨva pendar yuvɨreco.

40 Iyavei inungar acoi caha tẽi imonuhaprɨ sapɨ ãgua, ẽgüe ehi aveira arɨ cañɨ pɨpe coiye.

41 Evocoiyase che, Ava Rɨquehɨr, che rembiguai ɨva pendar amondora opacatu ava ambuae omboangaipa uca vahe, mbahe-mbahe tẽi aposar avei rerocua ãgua che povrɨve yuvɨrecoi vahe pãhu sui.

42 Ichui omondopara tata guasuve. Aheve oyaseho tẽira iyavei ombotere-tere tẽira guãi yuvɨreco.

43 Aheseve voi ava Tũpa reroyasar seco tuprɨ vahe, arɨ nungar sendɨ yaira Vu mborerecuasave yuvɨreco. Que ava osendu pota vahe che ñehe, toyapɨsacaño sese” ehi.

44 “Evocoiyase Tũpa mborerecuasa oyoya tuprɨ mbahe sepɨrusu vahe que ɨvɨ pɨpe ñomiprɨ rese. Ipare ava avɨyeteramo tẽi oyosura viña. Ahe rumo aheve avei oñomi. Ipare vorɨvetesa pɨpe opacatu ombahe omondopa co ɨvɨ rerocua ãgua mbahe sepɨrusu vahe pota raisa pɨpe” ehi.

45 “Iyavei Tũpa mborerecuasa inungar ava mbahe rerocuasar oseca vahe mbohɨr icatuprɨ vahe yepi.

46 Ahe oyosuse mbohɨr sepɨ catu vahe, oso opacatu ombahe mondo co sepɨ catu vahe rerocua ãgua.

47 “Iyavei Tũpa mborerecuasa inungar pira mbohasa. Imondoprɨ ɨpɨve. Ipare omboha opacatu-catu tẽi pira.

48 Acoi savapɨpose pira mbohasa, vɨnose ɨvɨ ãtasave yuvɨreco. Aheve oiporavo pira avɨye vahe oñoñapa ombahe rɨruve yuvɨnoi, naporai vahe rumo opaño omombo yuvɨreco.

49 Ẽgüe ehi aveira arɨ cañɨ pɨpe: ahese Tũpa rembiguai ɨva pendar yuvɨnosera opacatu ava ndaseco põrai vahe mboyepepɨ ãgua ava seco catuprɨ vahe sui.

50 Evocoiyase ava ndaseco põrai vahe imondosara tata guasuve. Aheve oyaseho tẽira iyavei ombotere-tere tẽira guãi yuvɨreco” ehi.

51 Evocoiyase oporandu güemimbohe eta upe: —¿Pesenducua vo aipo opacatu? —ehi. —Taa —ehi yuvɨreco chupe.

52 Evocoiyase ahe aipo ehi: —Acoi ava oporombohe vahe porocuaita rese, oyembohe vahe avei che Ru mborerecuasa rese, ahe inungar ava oɨ yar vɨnose vahe ombahe ipɨasu vahe, ocuacua vahe avei yapocatusa sui —ehi güemimbohe eta upe.

53 Oñehe pare, Jesús osẽ ichui

54 oyepota güecuave oso. Aheve ombohe ava judío tũparo pɨpe oico. Evocoiyase ahe pendar ava oyepɨhamondɨi tẽi: —¿Que pĩha co ava oyembohe catu ombahecua ãgua? iyavei, ¿mara ehi pĩha co mbahe poromondɨisa apo? —ehi yuvɨreco—.

55 ¿Ndahei vo acoi carpintero rahɨr tẽi? Ichɨ niha acoi María, iyavei yuvɨrecove tɨvrɨ, ahe Santiago, José, Simón, Judas.

56 Seindrɨ avei niha yuvɨrecove yande pãhuve. Evocoiyase, ¿que pĩha oyembohera viña? —ehi tẽi yuvɨreco chupe.

57 Ipɨpe sui ndovɨroyai yuvɨreco. Ahe rumo aipo ehi chupe: —Tũpa ñehe mombehusar niha omboetei opacatu rupi yuvɨreco yepi. Secua pɨpendar, sẽta pɨpendar ae rumo nomboetei yuvɨreco —ehi.

58 Evocoiyase, ahe ava vɨroyaẽhɨsa rese, movɨro tẽi oyapo mbahe poromondɨisa ipãhuve.