Luke 12 in Guahibo
1 Penacaetuataponaejavata jivi pepo ayaibitsaëtoxaneto cajena tsaponae, baitsi miles pajivibeje. Nexata jivi nataxucuetsabataxuabapona. Nexata Jesús pijajivijavabelia copiaya tsipaeba livaisi, pejumecovënëtsiyaniva fariseovi itsa tsipaebatsi saicayalivaisi Dioso pejumelivaisivecua. Jesús pijajivijavabelia jumaitsi mapacueniaje: —Xania panayajivitaema fariseovi pijalevadurayaniva. “Levadura,” itsa janë, peyamaxëitojorobilivaisi yabara pacajumaitsitsi. Fariseovi raja bepacatsita pexaniajamatabëcuenevi itajara tsane, pibisiajamatabëcuene pexainaevi ata.
2 Daxita abaxë palivaisianë jivi aeconoxae apo yapëtae, bajarapalivaisianë itsamatacabi daxitajivi yapëtaeponaena xaniavaetsia. Pibisiacuene muetsia itsajivi pexanaejava ata, itsamatacabi xaniavaetsia yapëtaena daxitajivi.
3 Xua ata muetsia pavajunupaebame meravi, bajaraxua ata, itsamatacabi itsajivi vajunupaebiana matacabita daxitajivijavata. Xua ata pënëyatuucutsiboënëta baupa xatatsiaya muetsia vëpaxapaxajaiya pavajunupaebame, bajaraxua ata itsamatacabi itsajivi pinijijumeta vajunupaebiana jivi penacaetuatsijavata, jai Jesús pijajivijavabelia.
4 Icatsia Jesús jumaitsi pijajivijavabelia: —Tajamonae, pacatsipaebijitsiatsi. Pëtsa pacujunavame jivibevi ata. Bajarapamonae pacabeyaxuabi ata tsipae, acuenebi matavëjëa papecaitsacueniabinexa.
5 Biji rajane pacatsipaebijitsiatsi panecujunavinexa Dioso. Tsipaji Dioso caëjëpatsi papecaxuabinexa infiernojavabelia papecabeyaxuabicujinae, jai Jesús pijajivijavabelia.
6 Icatsia Jesús jumaitsi pijajivijavabelia: —Cinco ponëbeje baratsui saya namatamota anijapalatanëyobeje. Tsipaji amatamobi. Bajarapacuenia amatamobi ata, itsiata caenëyo ata Dioso apo nacofënëtsi bajarapabaratsuiyajuvënënë.
7 Paxamë rabiji bitso Dioso pacaasiva baratsui matatoxenetsia. Tsipaji panamatamotame baratsui matatoxenetsia. Dioso bitso papecaasivaxae, panematanatoxi ata, caematanatoyo canacujitsia, Dioso baja cajena namataëjëta. Bajaraxuata pëtsa pacujunavame itsacuenejava ata, jai Jesús pijajivijavabelia.
8 Icatsia Jesús jumaitsi pijajivijavabelia: —Pacatsipaebijitsiatsi raja. Daxita pamonae tajajivi, jivi pitabarata navajunupaebiana tajajivicuene. Bajarapamonae juya xanë, Daxitajivi Pematapijinënë, vajunupaebianajë tajajivicuene Dioso pijaángelevi pitabarata.
9 Pamonae jumai tsane itsamonaejavabelia: “Xanë cajena Jesús apo pijajivitonënë,” jai tsane, bajarapamonae yabara juya xanë, jumaitsinë tsane: “Mara pamonae cajena apo tajajivije,” janë tsane Dioso pijaángelevi pitabarata, jai Jesús pijajivijavabelia.
10 Icatsia Jesús jumaitsi pijajivijavabelia: —Pajivi pibisiacuenia nebaracuaicuaijai ata, xanë, Daxitajivi Pematapijinënë, bajarapaneconi yabara itsa navajëta Diosojavabelia, itsiata vecuaajibiaexanaenatsi Dioso. Itsiata baitsi jane pajivi pibisiacuenia baracuaicuaijai Espíritu Santo, bajarapajivi bajarapaneconi Dioso apo vecuaajibiaexanaetsi tsane, jai Jesús pijajivijavabelia.
11 Icatsia Jesús jumaitsi pijajivijavabelia: —Itsa pacacaponaelia tomaraevetsivijavabelia, judíovi penacaetuatabiabibojavabelia ata, papecayanijobinexa, pëtsa pajamatabëcuenebëjamë panenayajivicuaicuaijaijavanexa yabara.
12 Tsipaji raja bajarapaepatota, Espíritu Santo pacacuaicuaijaiyaexanaena pacuenia panayajivicuaicuaijamëjitsia, jai Jesús pijajivijavabelia.
13 Jivi ayaibitsaëtoxanetoyajuvënënë jumaitsi Jesúsjavabelia: —Jesús, taxapijinë picani petëpaevajënae netocopata pevënamuto tapitsinexa pecobecovëyajuvënëjavanë. Nexata tamatapijinë pita bajaraxuanë. Nexata itorobare tamatapijinë tanerajutsinexa taxapijinë tanerajutsiapaebijavanë, jai bajaraponë Jesúsjavabelia.
14 Jesús nexata jumaitsi bajaraponëjavabelia: —Itsajivi ata cajena apo nitorobi jueznënexanë, tananeconitsiaexanaenexa ponë naneconita. Itsajivi ata cajena apo nitorobi axapijinë pecobecovë patacatsicobetsatsinexabeje, jai Jesús.
15 Nexata icatsia Jesús jumaitsi daxitajivijavabelia: —Xania pataema. Pëtsa bitso panajamatabëxainame ëpaxamënexa ayaijava panexainaenexa. Tsipaji jivi pexainaejava ayaijava xainae ata tsipae, bajarapamonae pexainaejava yabara jamatabëcuenexanepanaeya apo jinavanapae tsipae, jai Jesús.
16 Nexata Jesús tsipaeba livaisi bajarapamonaejavabelia mapacueniaje: —Ponapona bitso riconë. Pijapabianë tocapitsapabiabatsi ayaijava pexainaecuene.
17 Riconë nexata jamatabëjumaitsi: “¿De meta pacuenia exanaenajë? Netoajibi baja rovia taetaponaejavabelianexa taubijava,” jamatabëjai riconë.
18 Riconë nexata icatsia jamatabëjumaitsi: “Yapëtaniji rajane baja pacuenia exanaejitsianë. Paboxita jebabiabajë taubijava, penetsianicajë taexanaenexa icatsia ayaiboxanetonë bajarapacovëta. Bajarapaboxanetonëta jane baja jebianajë daxita taubijava, daxita tacobecovë yajava.
19 Nexata baja xainaenajë bajayajebinexa daxitacuene xua namatavenonajë. Nexata jane baja xuacujinae nacueraevetsianajë. Pexaniacuene nabanebiabianajë. Pexaniaviriaranënua matavëjëa apaeyabiabianajë taitajibinexa. Nexata barëyanë tsabiabi tsane,” jamatabëjai riconë.
20 Nexata bajarapaepatota Dioso jumaitsi riconëjavabelia: “Apo neyapëtaenë baja rovia xamë. Ajena baja, mapameravitaje, tëpaename. ¿Jipatsa nexata nevënamuto pitsiana daxita nexaniavaetejebijavanëmi?” jai Dioso riconëjavabelia, jai Jesús mapalivaisije daxitajivijavabelia.
21 Icatsia Jesús jumaitsi bajarapamonaejavabelia: —Bajara pijinia pacuenia paxamëyajuvënëvi ata tocopiapatsianatsi pamonae ayaijava natocaetuatapona ëpamonae pexainaenexa. Bajarapamonae itsiata pepacuene bepejiobivi tsane Diosojavabelia, jai Jesús bajarapamonaejavabelia.
22 Jesús nexata jumaitsi pijajivijavabelia: —Xaniajanë pacuenia pacatsipaebijitsiatsi. Pëtsa pasivanajamatabëxainame ëpanexaejava panevënajinavanapaenexa. Pëtsa pasivanajamatabëxainamenua ëpanenaxatabijavanexa ata.
23 Apo jinavanapaetsi cajena ëvajaxaejavanexa. Apo jinavanapaetsinua ëvajanaperabëxatabinexa.
24 Pacanaëjëre pacuenia baratsui apo ubi pexaejavanexa. Apo notsinua penaveretaponaejava. Apo xainaenua penaveretaponaejava peetsibonexa. Itsiata Dioso rajutabiabatsi pexaejavanexa. ¡Paxamë rabiji bitsoyo Dioso pacaasiva baratsuimonae matatoxenetsia papecarajutsinexa daxita xua panamatavenoname! Bajaraxuata pëtsa pasivanajamatabëxainame ëpanexaejavanexa, ëpanenaxatabijavanexa ata.
25 ¿Detsa jane ponë paxamëyajuvënënë caëjëpatsi pijacujiruta medio metrocuenia matavëjëa penavitsabiaexanaenexa? Ajibi. Bitso jamatabëbëjai ata tsipae pevitsabinexa, itsiata apo navitsabiaexanae tsipae pijacujiruta. Nexata saya najamatabëcuenecueratsipa pejamatabëcuenebëjaijava penavitsabiaexanaejavanexa. Tsipaji apo tonamatamotsitsi bajaraxua.
26 Bajara pijinia pacatoitsi paxamë ata daxita xua pasivajamatabëcuenebëjamë. Apo pacatonamatamotsi. Bajaraxuata apo bepajamatabëcuenebëjamë itsacuenejavayo ata yabara, jai Jesús pijajivijavabelia.
27 Icatsia Jesús jumaitsi pijajivijavabelia: —Pacanaëjëre pacuenia bitso pexaniamatono pitsapa, mapamatonoje. Bajarapamatono apo natsijumanacuenebi. Penaxatatsijavanexa ata apo natoexanae. Bajayata nacuaevetsinë Salomónpijinë bitso pexainaenëmi. Naitabëtsiaya naxatababiaba bitso pexaniaviriajavanë. Itsiata baitsi jane Salomónpijinë penaitabëtsijava matatoxenetsia bitso aitabë mapamatonotoxije.
28 Paxamë, bevelia Dioso panejumecovënëtsivi, asaëya bepajumecovënëtame Dioso papecaevetsijava. Ajena pitsijavata vayafota tanetsi pexaniaponamatanotoxi. Bajaraxuacujinae, caematacabibejecujinae, tajuatsi baja bajarapaponamatonotoximi. Pacuenia Dioso aitabëyaexana ponamatonotoxi, bajara pijinia pacuenia paxamë ata itsamatacabi Dioso pacaxatabiana piaitabëjava.
29 Bajaraxuata pëtsa pasivanajamatabëxainavanapame ëpanexaejavanexa, ëpanematavëjëaapaejavanexa ata. Biji rajane pajumecovënëtavanapare Dioso.
30 Pamonae Dioso apo pejumecovënëtsivi, bitso sivanajamatabëxainabiaba ëpexaejavanexa, ëpenaxatabijavanexa ata. Itsiata baitsi jane paneaxa Dioso paxainame. Bajaraponë yapëtane daxita xua panamatavenoname.
31 Bajaraxuata, daxita xua panamatavenoname, matatoxenetsia Dioso pijacuene bitso pasivanajamatabëxainabiabianame Dioso pijacuene panetoexanavanapaenexa. Nexata Dioso pacarajutsiana daxita xua panamatavenoname, jai Jesús pijajivijavabelia.
32 Icatsia Jesús jumaitsi pijajivijavabelia: —Tajamonae, paxamë patajajivimë pacaejiviyomëbeje ata, pëtsa pajunavame. Tsipaji paneaxa pacaitapeta panecobenaevetsinexa pamatacabi bajaraponë evetsiana daxitacuene.
33 Pacanajere panexainaeyajuvënëjava, bitso paneasivajava ata. Nexata bajarapapalata parajutsianame bitso bepejiobivijavabelia. Nexata juya Dioso athëbëtatsia pacarajutsiana bitso penamatamotsijava, apo pevereverecaejava. Bajarajotatsia acuenebi pejonejava penacobetoxotsivi papecayacajërëtsinexa. Itsanë ata ajibi papecatoucubaxaenënexa.
34 Panacuatatsia pacatoxaniavaeta panexainaejavanexa, bajarapanacua panejamatabëëthëtovetsina pajamatabënajinavanapaename, jai Jesús pijajivijavabelia.
35 Jesús icatsia pepatsijavanexatsica tajëvelia navajunupaeba. Jesús jumaitsi pijajivijavabelia mapacueniaje: —Icatsia raja jemata patsianicajë. Nexata najamatabëcuenexaniavaetsiaya panecopiaevetavanapaename.
36 Payapëtaneme rabaja mapacueneje. Petuxanenë itsa pona penacasabifiestajavabelia, pijajivi tonajumecopata meravijebi ata pecopiaevetavanapaenexatsi pepatsijavarena. Nexata petuxanenë pijajivi meravi ata copiaevetavanapatsi. Nexata petuxanenë jemata meravi najetarucae ata, baupa itsa docodocota, nexata bajarapamonae bepijia tobaupata pijatuxanenë.
37 Bajarapamonae barëya pijatuxanenë naëcotsiaya pecopiaevetavanapaejavata pepatsixae. Xaniajanë pacuenia pacatsipaebijitsiatsi. Nexata petuxanenë pijajivi caecuenia petobaupatsixaetsi, petuxanenë pijajivi sivajamatabëcuenebarëya. Nexata petuxanenë pepatsicujinae xaniavaeta mesa. Enaeyaexanaena pijajivi. Nexata caranata petuxanenë bajarapamonae bepijajivitonë nataeya rajuta pexaejava pijajivi.
38 Meravi tuatuajëta petuxanenë patsi ata, itsa jume, matacabivëpata patsi ata, nexata petuxanenë pijajivi naëcotsiaya pecopiaevetavanapaejavata pijatuxanenë pecaxitajarabixaetsi, petuxanenë pijajivi barëya.
39 Pacanaëjëre mapacueneje. Bo pexainaenë itsa yapëtaejitsipa paepatota meravi pijabojavaberena patsijitsia pecobecovë petonacobetoxotsinënexatsi, nexata apo majitsi tsipae. Vajënaeevetecaejitsipa meravijebi. Apo copatsi tsipae pijaboyaberena petojoneyanivatsi penacobetoxotsinënexa.
40 Bajara pijinia pacuenia paxamë ata najamatabëcuenexaniavaetsiaya panecopiaevetavanapaename tapatsijavatsica. Tsipaji xanë, Daxitajivi Pematapijinënë, paepatota apo panejamatabënajinaemë tapatsijavanexatsica, jemata icatsia patsianicajë, jai Jesús pijajivijavabelia tajëvelia penavajunupaebijavata icatsia pepatsijavanexatsica.
41 Pedro jumaitsi Jesúsjavabelia: —Tajatuxanenë, ¿palivaisi aeconoxae panetsipaebame, baja tsaja palivaisi ëpaxanë panijajivinexanë? Itsa jume, ¿itsamonaenexa ata tsaja yajava? jai Pedro.
42 Jesús nexata jumaitsi Pedrojavabelia: —Mara pejamatabëcueneitsivinexa yabara pacatsipaebatsije. Petuxanenë pijajivitonë, ponë xaniavaetsia pijatuxanenë pecovëta tonacuenebaponapona pijacuene, maitsije. Petuxanenë pijajivitonë itsajamatabëcuene xainaenejeva, copiaevetaponapona pijatuxanenë pepatsimatacabijavabelianexa. Bajaraponë pijatuxanenë pijajivi pecovëta toevetaponapona xaniavaetsia. Toabataponapona pexaejava caematacabi canacujitsia pacuenia itorobatsi pijatuxanenë.
43 Bajaraponë bitso barëya pamatacabi pijatuxanenë pata xaniavaetsia pijajivi pecovëta petoevetaponaponaexae.
44 Xaniajanë pacuenia pacatsipaebijitsiatsi. Ponë bajarapacuenia xaniavaetsia tonacueneba pijatuxanenë pecovëta, bajaraponë icatsia evetsiaexanatsi daxita xua xaina pijatuxanenë.
45 Petuxanenë pijajivitonë itsa piajamatabëcuenebejenë tsipae, nexata bajaraponë pijatuxanenë pecovëta jamatabëjumai tsipae: “Tajatuxanenë ajibi tsarucae tsane bajayajebi,” jamatabëjai tsipae. Nexata pijatuxanenë pijajivi, pamonae evetsiaexanatsi xaniavaetsia picani petoevetsinexa, toconibabeyabiabijitsipa. Conibabeyabiabijitsipa pebijivi, petiriavi ata. Bajaraponë ayaijava pexaejava xaeyabiabijitsipa. Aitajibinua tsabiabi tsipae.
46 Nexata itsajota apo jamatabënajinae tsipae pijatuxanenë pepatsijavanexa, bajarapaepatota jemata patsipa pijatuxanenë. Nexata bajaraponë pijatuxanenë pinijicuenia naneconitsiaexanaejitsipatsi. Bajara pijinia pacuenia Dioso ata itsamatacabi pinijicuenia naneconitsiaexanaena pamonae Dioso apo pejumecovënëtsivi, jai Jesús Pedrojavabelia.
47 Icatsia Jesús jumaitsi pijajivijavabelia: —Ponë itsanë pijajivitonë, yapëtae ata picani pacuenia itorobatsi pijatuxanenë petoexanaenexa, itsiata itsa apo toexanae pijatuxanenë pitorobicueniatsi, bajaraponë pinijicuenia jumaconibabejitsipatsi ayaicuerobocotota.
48 Ponë ata pijinia itsanë pijajivitonë, itsa apo jumeyapëtae xaniavaetsia petoexanaenexa pacuenia pijatuxanenë itorobatsi, nexata pijatuxanenë pitorobicueniatsi saicayacuenia itsa toexana, bajaraponë ata jumaconibabejitsipatsi. Itsiata pinijicuenia apo jumaconibabe tsipaetsi. Pajivi pijinia ayaijava rajutatsi, bajarapajivi yabara vaxaitsi basivajamatabëjumaitsitsi: “Juya meta mapajivije ayaijava rajutabiabiana itsamonaejavabelia,” basivajamatabëjaitsi. Pajivi pijinia evetsiaexanatsi ayaijava, bajarapajivi pevetsiaexanaenëtsi sivajamatabëjumaitsitsi: “Itsa netocanacuenebiana taevetsiaexanaejava, ayaijava netopitsapaena,” sivajamatabëjaitsi pevetsiaexanaenëtsi, jai Jesús pijajivijavabelia.
49 Icatsia Jesús jumaitsi pijajivijavabelia: —Xanë raja patajopajë daxitanacuapijivi pibisiacuene pexanaeneconi yabara tasivatëpaenexa. Nexata bajarapamonaeyajuvënëvi itsamonae nejumecovënëtsiana. Nexata nacaemonae ata apo najamatabëcuenejëpae tsane. Itsa baja capanepaeya cruzata daxitajivi sivatëpaejitsipajë, jamatabëcuenebarëyanë baja tsipae.
50 Itsiata baitsi jane abaxë netosajina bajaraxua yabara tanejamatabëcueneëjëtsinexa tanebeyaxuabijavata. ¡Bitso baja rovia najamatabëxainajë! ¡Matapania nebeyaxuabiana, jamatabëcuenecaevianajë!
51 Pëtsa panesivajamatabëjumaitsimë mapacueniaje: “Jesús rabaja patsica mapanacuayabetsicaje daxitajivi mapanacuataje najamatabëcuenejëpaeya pejinavanapaeyaexanaenexa,” panesivajamatabëjamë pëtsa. Bajaraxuanexa apo patsinëtsica. Biji rajane xanë tapatsixaetsica mapanacuayabetsicaje, jivi itsa nejumecovënëtsiana, apo najamatabëcuenejëpae tsane pamonaejavabelia apo nejumecovënëtsi, nacaemonae ata. Itsamonae napijavajabitsaë tsane. Nexata apo najamatabëcuenejëpae tsane.
52 Ajena mapamatacabijavaveliacujinaeje jivi apo najamatabëcuenejëpae tsane. Cinco pajivibeje, nacaemonae ata, caebota pejinavanapaevi ata, apo najamatabëcuenejëpae tsane xanë apo tanenajuajumecovënëtsixaebeje. Pamonae cinco pajivibeje nacaemonae, bajarapamonaeyajuvënëvi, acueyabi pajivibeje, nejumecovënëtsiana. Anijajivibeje apo nejumecovënëtsi tsane. Itsa jume, anijajivibeje nejumecovënëtsiana. Acueyabi pajivibeje apo nejumecovënëtsi tsane.
53 Bajarapabopijivi, paxabeje pexënatobeje, apo najamatabëcuenejëpaebeje tsane xanë apo tanenajuajumecovënëtsixaebeje. Petirivabeje pijinia, penabeje pexënatoyobeje ata, apo najamatabëcuenejëpaebeje tsane xanë apo tanenajuajumecovënëtsixaebeje. Pamebeje pecopenabeje ata apo najamatabëcuenejëpaebeje tsane xanë apo tanenajuajumecovënënëtsixaebeje, jai Jesús pijajivijavabelia.
54 Jesús icatsia jumaitsi jivi ayaibitsaëtoxanetojavabelia: —Itsa pataneme vaëvetsica itarërëbo pepitsapaejava, nexata pajumaitsimë tsabiabi: “Ajena raja emajitsia,” pajamë tsabiabi. Nexata bajarapamatacabi ema jopabiaba.
55 Itsa pataneme jovibo pepitsapaejava epatajërëtsiarena la surverena, pajumaitsimë tsabiabi: “Ajena raja icotia ataju tsane,” pajamë tsabiabi. Nexata bajarapamatacabi icotia ataju tsabiabi.
56 Nexata itsamonae pacatane bepatsita pexaniajamatabëcuenevimë itajara, papibisiajamatabëcuenevi atamë. Payapëtaeyabiabame pacuenia matacabi itsijitsia itarërëbo pepitsapaejava panetaeyabiabixae. Bajarapacuenia picani payapëtaeyabiabame. Itsiata baitsi jane patae atamë daxita xua Juanpijinëmi jivibautisabinëmi exanapona, patae atamënua daxita xua xanë ata exanaponajë, caranata xanë apo paneyapëtaemë Dioso athëbëvetsica taneitorobinëcuenetsica, jai Jesús jivi ayaibitsaëtoxanetojavabelia.
57 Jesús icatsia jumaitsi jivi ayaibitsaëtoxanetojavabelia: —Pacanaëjëre panijacuata paneexanaenexa pacuene xanepana.
58 Itsa pananeconitame itsajivijavabelia, nexata itsa pacacapona bajarapajivi jueznëjavabelia papecaneconitsinexa, namutua xaniavaetsia panabarëcuaicuaijamërebeje panenasivajamatabë xanepanaenexabeje xua yabara pacaneconitsijitsia. Bajarapacuenia xaniavaetsia panabarëcuaicuaijamërebeje papecanutsiyaniva jueznë pitabarata. Tsipaji raja jueznë itorobijitsipa policíavi panijaneconi yabara papecacaponaenexa penaneconitsivi pejebabiabiboyabelia. Nexata policíavi pacananeconitsiaexanetsipa penaneconitsivi pejebabiabibota.
59 Xaniajanë pacuenia pacatsipaebijitsiatsi. Nexata penaneconitsivi pejebabiabibota itsa pacananeconitsiaexanetsipa, bajaraverena bepijia apo papitsapaemë tsipae. Matapania pamatamotsipame daxita xua yabara pacananeconitsiaexaneta, papitsapaejitsipame, jai Jesús jivi ayaibitsaëtoxanetojavabelia.