Acts 7 in Denya

1 Ne ɛtukpɛ ampyɛ́ upɛ Ɛsɔwɔ ɛgií Stɛfɛn ɛke, “Unó bi bɔɔ́ bina ájɔge nnó úlú wáwálé?”

2 Stɛfɛn ashuú ɛbwɔ́ meko ake, “Antɛ ba ne aŋmɛ ba wuúge, gemɛ́gé nnó gekwenege ntɛ ɛsé Abraham awile gebu né melɔ Haran, Ɛsɔwɔ, Mfwa geŋbɔ́ alɛré nya mmyɛ gébégé Abraham abɔ́ alú né melɔ́ Mesopotemya.

3 Ne abɔ́ ajɔɔ́ nya ne ji ake, ‘Lyaá ula gepú byɛ ne melɔ wyɛ, cho né melɔ ɛwé nlɛrege nyɛ wɔ.’

4 Tɛ́nétɛ́né yimbɔ, Abraham alyaá melɔ Chalda ajyɛ jwɔle né melɔ́ Haran. Ne ntɛ Abraham ágbógé nya, Ɛsɔwɔ apyɛ Abraham nnó alyaá melɔ ɛwémbɔ achwɔ́ né melɔ ɛwé ɛsé delu mbɔ wyɛ nana.

5 Ndɛre abɔ alu fɛɛ́, Ɛsɔwɔ achyɛ fɔ́ ji yɛ ɛkɛkɛ melu mme nnó ɛbɛ ɛwu wɔ́. Yɛ́mbɔ Ɛsɔwɔ anyɛ́meno nnó achyɛge ji melɔ ɛwena nnó ɛbɛ́ ɛwú ne upyáne bií. Ɛsɔwɔ abɔ́ ajɔɔ́ depɔ ti gébégé Abraham álá pɔ́ yɛ ne maá.

6 Ne Ɛsɔwɔ ama jɔɔ́ ne ji ake, ‘Upyáne byɛ ubɛɛ́ nyɛ aŋkɛɛ́ né melɔ ɛwéchá, ubɛɛ́ nyɛ nkane afwɛ ne bɔɔ́ áfwalege nyɛ bwɔ́ né usaá aŋmɛ ɛsaá.

7 Yɛ́mbɔ nchyɛge nyɛ bɔɔ́ melɔ ɛwémbɔ gekpɛ́kpɛ́gé ɛfwyale ne upyáne byɛ ulyagé melɔ ɛwémbɔ uchwɔ́ unóge me fa.’

8 Ne Ɛsɔwɔ abɔ achyɛ Abraham gepɔgé menomenyɛɛ́ ɛwémbɔ ɛyi gelu mansɔ nsɔ. Ne Abraham ábyɛ́gé nya Asek, ndɔ ɛnée ɛ́kwɔ́négé, asɔ ji nsɔ. Isek ntó asɔ́ nya maá wuú Jakɔb nsɔ ne Jakɔb ntó asɔ́ nya baá bi afyaneapéa nsɔ abi álú nto ukwene antɛ se abi nana.

9 “Ɛwyágé, ukwéne antɛ sé bina, ákɛ́légé sé mangɛ́ meŋmɛ́ bwɔ́ Josɛf ne ákpó Jɔsɛp nkane mefwɛ né melɔ Ijip. Yɛ́mbɔ Ɛsɔwɔ abɔ abame wyɛ ji,

10 ne aféré ji né ɛfwyale meko ɛwé ji abɔ́ agɛ́ne. Achyɛ́ ntó deŋga ɛti depyɛ Fɛro mfwa bɔɔ́ Ijip agboó ne ji. Fɛro apyɛ́ ji ala muú kpaá melɔ Ijip ne apɛlé ntó ula gepú bií.

11 Ɛ́wyágé ɛmímí mesa akwé né melɔ Ijip chóncho ne melɔ Kanaan, bɔɔ́ ágɛ́ ɛfwyale dɔɔ́ ne ukwéne antɛ se upɔ́ nya ne menyɛɛ́.

12 Ne Jakɔb awuúgé nnó menyɛɛ́ alu né melɔ Ijip, atɔ́ baá bií abi alu ukwéne antɛ se ɛwu. Gɛ ndɔ mbɛ ayi ɛbwɔ́ ájyɛ ɛwu na.

13 Ne ndɔ ayifɔ yi ɛbwɔ́ ajyɛ, Josɛf apyɛ aŋmɛ́ bií akaá ji, ne Fɛro Mfwa bɔɔ́ Ijip ntó achwɔ́ kaá ula gepú Josɛf.

14 Ne Josɛf atɔ́ bɔɔ́ nnó ájyɛ́ sɛ ntɛ wuú Jakɔb ne ula gepú bií uko áchwɔ́ jwɔlé né Ijip. Bɔɔ́ ula gepú bií ako abɔ́ álú usaá ulɛɛ́ meso nekuú né gébé ɛyigembɔ.

15 Jakɔb awuúge mbɔ, akpá ulagepú bií uko, ashulé afɛ né Ijip. Ji ne baá bi abi alu ukwéne antɛ ɛsé ála nya ɛwu ágbó ɛbwɔ́ ako.

16 Ɛ́wyágé bɔɔ́ ákpá uŋkwɔ́ bwɔ́, áfɛ́ né melɔ Shechɛm, ánií né manome ayi alu muú mataravɛ́ ne melu ɛwé Abraham abɔ anamé ne ŋka mbaá matoó Hamɔ ntɛ Shɛkɛm.

17 “Gemɛge nnó gébé gekwɔné ɛyigé Ɛsɔwɔ áchwɔ pyɛ genó ɛyigé ji abɔ anyɛ́meno ne Abraham, bɔɔ́ ɛsé abi abɔ́ alu né melɔ Ijip, ája kpaá apwɔ amu.

18 Ne áfyɛ́ mfwa ayicha né Ijip ayi álá kaágé Josɛf.

19 Mfwa yina achwɔ́ ne defya mbaá bɔɔ́ sé. Afwalege ɛbwɔ́ ne apyɛ́ɛ bwɔ́ nnó abelégé baá bwɔ́ abi kɔkɔ né dafyɛ nnó agbó.

20 Wyɛ né gébé ɛyigembɔ ne ábyɛné ntó Mosis. Mosis abɔ alú maá yi alɔme ulɔɔ́ dɔɔ́ né amɛ Ɛsɔwɔ. Áwɛɛ́ ji né ámfaá álɛɛ́ né gepú bwɔ́.

21 Ne gébégé alyá ji dafyɛ, maá mfwa Fɛro ayi mendée achwɔ́ akware ji, awɛɛ́ ji ne asɛ́ nkane maá wuú.

22 Ne ɛbwɔ́ álɛre Mosis deŋgare bɔɔ́ Ijip deko ne awɛɛ́ abɔ alu gekpɛ́kpɛ́gé muú ne awya mekomejɔɔ́ meno melɔ́mélɔ́, ne mempyɛ unó.

23 “Mosis akwɔnege nya usaá aŋmɛ upéa, ɛkwɔ́ ji metɔɔ́ nnó ajyɛ gɛ́ aŋmɛ́ bií; bɔɔ́ Isrɛli.

24 Ndɛre ajyɛ́, agɛ́ nkane muú Ijip fɔ́ atulege muú Isrɛli, achwɔ́ geŋgá ne awá muú Ijip yimbɔ.

25 Mosis abɔ afɛré nnó aŋmɛ́ bií abɔ ákaáge nyɛ nnó Ɛsɔwɔ atɔ́me nyɛ ji nnó achwɔ́ féré ɛbwɔ́ né ɛfwyale. Yɛ́mbɔ ákaá wɔ́.

26 Bií ujyagé ama ajyɛ gɛ́ bɔɔ́ Isrɛli apéa nkane amyɛ ne atɛ. Amua mangbaré ɛbwɔ́ ne ajɔɔ́ ne ɛbwɔ́ aké, ‘Ɛnyú delu aŋmɛ́, demyɛ ndé?’

27 Yɛ́mbɔ muú ayi abɔ akɛlé meŋmɛ́ wuú mpa, ammu Mosis ne agií ji ake, ‘Nde muú afyɛ́ wɔ nnó ɔbɛ́ Mfwa ɛsé ne ɔpane depɔré ɛsé?’

28 ‘Ɔkɛlege ntó manwá me nkane ɔbɔ ɔwané muú Ijip yimbɔ njuú?’

29 Mosis awuúge mbɔ, ɛfɔ́ ɛkwɔ ji metɔɔ́ ne alyaá Ijip, abó afɛ́ né melɔ́ Midiyan. Alá ɛwu, abá mendée, abyɛ baá ande apéa.

30 “Usaá aŋmɛ́ upéa ukoóge, Mosis agɛ́ ɛkiɛ́nné Ɛsɔwɔ né mewɛ ɛwé ɛbɔ ɛlúle né genɔɔ́. Ɛwena ɛpyɛ né mashwɔne, kwɔ́kwɔ́lé ne mekwɛ Sinay.

31 Mosis agɛgé mewɛ ɛwémbɔ, ala meno mekpo fuú. Ne ndɛre ajyɛ kwɔ́kwɔ́lé mangɛ ɛwu cháŋéné, Átá Ɛsɔwɔ jɔɔ́ ɛfɛɛ ake,

32 ‘Ɛlé me Ɛsɔwɔ ayi ukwene antɛ byɛ, Ɛsɔwɔ ayi Abraham, ne ayi Asek ne Jakɔb.’ Mosis awuúge mbɔ, alɔ maŋweré ne ɛfɔɔ́ ne akɛlege sé mampɛ melu ɛwémbɔ.

33 Ne Ɛsɔwɔ ama jɔɔ́ ne ji ake, ‘Féré uno uka byɛ nende melu ɛwé ɔtɛné mbɔ ɛlé melu ukpea.

34 Me ngɛ́ gekpɛ́kpɛ́gé ɛfwyale ɛwé áchyɛge bɔɔ́ ba né Ijip, ne nwú magbo ayi ɛbwɔ́ alile ne mesómé. Nkawu ne nshulé mme nnó nchwɔ́ mféré ɛbwɔ́ né ɛfwyale ɛwémbɔ. Nana cho, ntɔme wɔ né Ijip.’

35 “Ne Ɛsɔwɔ atɔ́ Mosis yina nnó ájyɛ́ ábɛ́ memféré bɔɔ́ Isrɛli né ɛfwyale ne amá bɛ mfwa bwɔ́. Ji ne bɔɔ́ Isrɛli abɔ́ ashya agií ji aké, ‘Nde muú afyɛ wɔ mfwa ne mepane depɔré ɛsé?’ Ne nana Ɛsɔwɔ abɔ́ atɔ́ ɛkiɛ́nné wuú ɛwé Mosis agɛ́né nkane mewɛ né genɔɔ́ ɛyigémbɔ nnó ɛchyɛ Mosis ɛshyɛ mampyɛ utɔɔ́ bií.

36 Ne Mosis ajyɛ́ apyɛ gejamége ufélekpá ne ukpɛ́kpɛ́ unó né Ijip ne alé féré bɔɔ́ Isrɛli. Ama pyɛ gejamégé ufélekpá né ɛbɛɛ́ megɛlé, ne mashwɔné ayi ɛbwɔ́ ábɔ́ ábɛlé wyɛ usaá aŋmɛ upéa.

37 Wyɛ Mosis yina ne abɔ́ ajɔɔ́ ne bɔɔ́ Isrɛli nno, ‘Ɛsɔwɔ atɔme nyɛ ɛnyú Muú ɛkpávé wuú ayifɔ wyɛ nkane atɔme me ne atanege nyɛ né ntone ɛnyú.’

38 Ɛma ɛlu wyɛ Mosis yina ne ɛkiɛ́nné Ɛsɔwɔ ɛbɔ́ ɛjɔɔ́ mejɔɔ́ ne ji né mfaá mekwɛ Sinay, gébégé ji ne ukwene antɛ ɛsé abɔ́ áchomé né mashwɔne. Ne ɛkiɛ́nné Ɛsɔwɔ ɛwémbɔ ɛchyɛ́ ji mabɛ Ɛsɔwɔ ayi alu tɛ kwyakwya nnó achyɛ ɛse.

39 “Né gébé géfɔ́ ukwene antɛ sé bina akɛlege sé manwu Mosis ne áke ji ábélé babá, ne ábɔ́ ákɛlege mankéré né Ijip.

40 Ne ɛbwɔ́ ájɔɔ́ ne Ɛrɔn áké, ‘Kwyɛ́ ɛsé áló uka nnó ájámé ɛsé meti, Mosis ayi aféré ɛsé né Ijip, dekaá fɔ́ genó ɛyi gepyɛ́ ji né mfaá mekwɛ wɔ́.’

41 Ála mbɔ ákwyɛ́ meló uka ayi áfulé mpɔ, áwané menya, ápyɛɛ́ upɛ ájele meló uka yimbɔ nkane uka bwɔ́, ne matɔɔ́ agɔɔ́ bwɔ́ yɛndégébé né genó ɛyigé ákwyɛ́ ne amu.

42 Ne Ɛsɔwɔ agɛge mbɔ, ati meso ne ɛbwɔ́ ne alyaá ɛbwɔ́ nnó ápyɛ nkané ɛji ɛbwɔ́. Ne ɛbwɔ anoge mŋmɛɛ́, mfaá, ne ambe wyɛ nkane ábɔ́ ásámé né ŋwɛ bɔɔ́ ɛkpávé bií nnó, ‘Bɔɔ́ Isrɛli, ɛnyú dekɛne né mashwɔne né usaá aŋmɛ upea, dewane menya depyɛ́ upɛ, yɛ́mbɔ depyɛ́ fɔ́ upɛ bimbɔ né ɛta wa.

43 Depyɛ le ɛta áló uka abi ɛnyu dekwyɛ ne amu. Dekpane gétogé melo uka ayi ákuu Molɔk, ne dekpane ntó membe melo uka ayi ákuu Refan. Né getú ɛyige na mbúu nyɛ ɛnyú défɛ́ tɛtɛ dekoó Babilɔn.’

44 “Ne nkane ukwene antɛ ɛse bina ábɔ́ ála né mashwɔne mbɔ ábɔ́ áwya gétogé upɛ ɛyi gelɛré nnó Ɛsɔwɔ abɔ álú ne ɛbwɔ́. Mosis ne abɔ́ akwyɛ́ geto ɛyina wyɛ nkane ɛyige Ɛsɔwɔ abɔ́ alɛré ji nnó apyɛ.

45 Ɛbɛ́légé baá bwɔ́ ásɛ gétógé upɛ ɛyigembɔ mbaá ukwene antɛ ɛsé bimbɔ, ákpa geji gébégé ábɔ́ ákɛ́né ájyɛ ne Joshua áfɔɔ́ge mme bɔɔ́ abi alu ɛfɛɛ́. Ndɛre ájyɛ, Ɛsɔwɔ alu bwɔ́ mbɛ abuú bɔɔ́ bimbɔ né malɔ. Ne geto yina gela fa kpaá tɛ gébé ɛyige Mfwa Dɛvid agbaré melɔ ɛwé.

46 Dɛvid abɔ alu muú yi Ɛsɔwɔ abɔ́ ájelé ji dɔɔ. Né gébé géfɔ́ ji anɛmmyɛ nnó Ɛsɔwɔ agɔ ji atɛ́né ji gepu, ji ayi alu Ɛsɔwɔ Jakɔb.

47 Yɛ́mbɔ ɛle Solomun, maá mfwa Dɛvid, ne abɔ atɛné gepúgé Ɛsɔwɔ.

48 “Yɛ́mbɔ ɛpɔfɔ nnó Anyátá Ɛsɔwɔ ajwɔlege né upú ɛbi bɔɔ́ atɛné, wyɛ nkane Muu Ɛkpávé Ɛsɔwɔ abɔ́ asamé nnó Ɛsɔwɔ ake,

49 ‘Mfaánebuú alu geluɔ́ ya ne mme alu genɔɔ́ ɛyige nnɛ́rege uka ba. Nde gefɔɔ́ gepú ɛyigé muú akage atɛne nnó mbɛ́ wyɛ? Melu fɔ́ ɛlu ɛwé nkage jwɔle wyɛ?

50 Pɔ́ me mbɔɔ́ ne nkwyɛ unó bina ukó?’

51 “Stɛfɛn ájɔ́gé mbɔ, aké ne ɛbwɔ́, “Ɛnyu antoó makpo, ne bɔɔ́ bi áŋeáge matɔɔ́, ɛnyú degbɛ́ matu ɛke bɔɔ́ bi ála kage Ɛsɔwɔ. Ɛnyú deshya yɛndé gebé genó ɛyigé Mendoó Ukpea ɛjɔ́ge wyɛ nkane ukwéne antɛ ɛnyu ábɔ́ ápyɛ́.

52 Muú ɛkpávé Ɛsɔwɔ fɔ alu ayi ukwene antɛ nyú abɔ álá kɛlé manchɔ ji geŋwá wɔ́? Ábɔ́ áwá bɔɔ́ bi Ɛsɔwɔ atɔmé nnó ábɔ́ mbɛ ágaré nnó Maá utɔɔ́ Ɛsɔwɔ ayi wáwálé achwɔ. Ne achwɔ́gé ɛnyú dechyɛ́ ji maŋkwá ne dewá ji.

53 Wyɛ ɛnyú abi depyɛ mbɔ ne debɔ́ desɛlé mabɛ ayi makiɛ́nné Ɛsɔwɔ áchyɛ ɛnyú ne nána deshya mambélé aji.”

54 Bɔɔ́ kpakapa melɔ áwuge depɔ́ ɛtiré Stɛfɛn ajɔɔ́, nchyɛ anwyɔné ɛbwɔ́, amɛ ágɛlé ɛbwɔ́ mekpo.

55 Yɛ́mbɔ Stɛfɛn apɛ nfaánebuú domeé, Mendoó Ukpea ɛgbeé ji metɔɔ́ ne agɛ́ geŋgbɔge Ɛsɔwɔ ne ama gɛ Jisɔs nkane atɛné né ɛgbɛ ɛbwɔnyɛ Ɛsɔwɔ.

56 Ne Stɛfɛn aké, “Pɛge degɛ́, ngɛ́ mbɔ memombi mfaanebuú ɛnené, ne Maá Ntɛ Mekwaá atɛ́né né ɛgbɛ ɛbwɔnyɛ́ Ɛsɔwɔ.”

57 Áwuúgé mbɔ, ágbɛ́ amu matu, ádo ɛlúlú, awɔ achwɔ́ ji mmyɛ ágbaré ji,

58 ája ji, áfɛ́ mekpo meti, álɔ mantome ji mataá nnó áwá ji. Ne bɔɔ́ abi ábɔ́ ámalé Stɛfɛn mechɔ mmyɛ, áferé mandeé bwɔ́ áchyɛ gesagé muú ayi ákuú ji Sɔl ne álɔ Stɛfɛn mántó.

59 Ne nkane átome ji, Stɛfɛn anɛmmyɛ áké, “Átá Jisɔs sɛ mendoó wa.”

60 Ɛwyágé ató mánó mme, akalé keŋké ake, “Atá Ɔfyɛgé fɔ́ bɔɔ́ bina mmu metɔɔ́ né gabo ayi ɛbwɔ́ ápyɛ́ɛ mbɔ.” Ajɔgé mbɔ metɔɔ́ ɛkwé, ne Sɔl atɛné ɛfɛɛ́ akamege ne mekpo nnó áwá ji.