Acts 13 in Cubeo

1 Antioquía ãmicʉriĩmarocavʉ Jesúre jʉ aivʉ jẽneboi cʉrejaimad̶a apevʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉivʉ aru põevare bueivʉ máre. Na marejáimad̶a Bernabé; aru Simón, ãmidoimʉ mácʉ ñemicʉ; aru Lucio, Cirene ãmicʉriĩmarocacʉ; aru Manaén, Herodei bʉcʉóvaimʉ mácʉ jʉed̶ocʉ cãreja; aru Saulo máre. (Ñai Herodes Galileacavʉ ne jabocʉ barejaquémavʉ.)

2 Cũinájãravʉ ina bueipõeva mearore jívʉ barejáimad̶a Jʉ̃menijicʉre. Aru ãmenejaimad̶a ãiyede, ne me jẽniarajiyepe aivʉ ʉ̃́re. Ne nópe d̶aiyedeca, ñai Espíritu Santo arejamed̶a náre: —Javede beocacʉ yʉ Bernabéde aru Saulore máre, ne memecarãjiyepe ayʉ yʉre. Que baru caride jarojarã náre yʉre memecarãjivʉre, arejamed̶a ñai Espíritu Santo.

3 Que teni cojedeca jẽniarejaimad̶a Jʉ̃menijicʉre ãmevʉva ãiyede. Bernabéde aru Saulore máre ne jipobʉrã tʉorĩburu yóboi ne pʉrʉáque, jã́d̶ovarajivʉ ne memeino bʉiyede, jarorejaimad̶a náre.

4 Ñai Espíritu Santo nʉicõjenejamed̶a ina pʉcarãre Seleucia ãmicʉriĩmaroi. Noi jiad̶ocũ ʉracũi jaturĩ nʉrejaimad̶a pʉ Chipre ãmicʉrijiavʉita.

5 Earejaimad̶a Salamina ãmicʉriĩmaroi. Judíovai cójijiñamiai nʉri, ecorĩ coyʉrejaimad̶a Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Aru Juan Marcos náre yóvayʉ barejámed̶a, cad̶atecʉyʉ náre.

6 Caino no jiavʉre vainí, nʉri earejaimad̶a na Pafos ãmicʉriĩmaroi. Noi copʉrejaimad̶a cũinácʉ judíore, ʉ̃i ãmiá Barjesús. Ñai Barjesús “Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉbu yʉ”, are cuyʉ barejámed̶a. Ʉbenita borocʉcʉ barejámed̶a. Quénora yaviéde d̶ayʉ barejámed̶a ʉ̃.

7 Ʉ̃i yóvaimʉ marejámed̶a no jiavʉcavʉi jabocʉ, ʉ̃i ãmiá Sergio Paulo. Ñai jabocʉ me majicʉ barejámed̶a ʉ̃. Jápiaiyʉrejamed̶a Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Que baru cuturejamed̶a Bernabéde aru Saulore máre ʉ̃i yebai, ne coyʉrãjiyepe ayʉ diede ʉ̃́re.

8 Ʉbenita ñai yavié d̶aipõecʉ, ʉ̃i ãmiá griego ãmicʉricamua yávaicamuaque Elimas, maucʉvarejamed̶a náre. Ʉbenidurejamed̶a ñai jabocʉre ʉ̃i jʉ aiyede Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne.

9 Dinʉmʉre Saulo me jã́rejamed̶a ñai yavié d̶aipõecʉre. Saulovacari barejámed̶a Pablo ʉ̃i ãmiá. Ñai Espíritu Santo d̶aicõjenejamed̶a Pablore. Que baru ñai yavié d̶aipõecʉre me jã́ri arejamed̶a ʉ̃́re:

10 —¡Mʉ, abujuvai jabocʉpe d̶are cuivʉ mʉ! Cainʉmʉa maucʉvacʉtamu mʉ ina mearo d̶aivʉre. No mearore ʉbevʉ mʉ. Cainʉmʉa ãmecʉbu mʉ. Borocʉcʉtamu mʉ. Jʉjovaivʉ apevʉre. Cainʉmʉa meyuyarĩ ávaivʉ mʉ, “Jãve ãmevʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye”. Yópe ávaivʉ mʉ põevare, ne jʉ abenajiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede.

11 Jã́jacʉ. Caride Jʉ̃menijicʉ ñájine d̶aquijibi mʉre mi ãmeina teiye boje. Jã́ri eabequijivʉ mʉ. Apejãravʉa aviá ʉ̃i miad̶áene jã́mequijivʉ mʉ, arejamed̶a Pablo. Cũiná jã́re eabedejamed̶a Elimas. Que baru curĩdurĩ voyʉ barejámed̶a apecʉre, ʉ̃́re nʉvacʉyʉ ʉ̃i pʉrʉque.

12 Aru ñai jabocʉ iyede jã́ñʉ, jʉ arejamed̶a Jesús ʉ̃i yávaiye méne. Que baru pare cuecumarejamed̶a iye ne bueiyede Jesúrã.

13 No yóboi, Pablojã jiad̶ocũ ʉracũi jaturĩ Pafos ãmicʉriĩmarore jocarĩ nʉrejaimad̶a Perge ãmicʉriĩmaroi jia ʉrad̶a apedʉvei, Panfilia ãmicʉrijoborõi. Dinʉmʉ Juan Marcos dajocarejamed̶a náre, copainʉcʉyʉ Jerusalén ãmicʉriĩmaroi.

14 Ʉbenita Pablojã nʉrejaimad̶a Perge ãmicʉriĩmarore jocarĩ. Earejaimad̶a Antioquía ãmicʉriĩmaroi, Pisidia ãmicʉrijoborõi. Noi judíovai jabʉóvaijãravʉ sábadoi, judíovai cójijiñami nʉri, ecorĩ, dobarejaimad̶a na, Pablojã.

15 Apecʉ jã́ri borotedejamed̶a Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre aru cũinácʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõevacacʉ bácʉ ʉ̃i toivaiye báquede máre. Ʉ̃i jã́ri boroteniburu yóboi, ina cójijiñamine coreipõeva darorejaimad̶a apecʉre Pablojã yebai, ʉ̃i jẽniari jã́quiyepe aivʉ náre: —Mʉja, jívʉ, ¿yávaiyʉrãrʉ mʉja ina põeva yore cʉrivʉre, cad̶atenajivʉ náre? Yávaiyʉrivʉ baru, coyʉjarã caride, arejamed̶a ne daroimʉ mácʉ Pablojãre.

16 Que baru Pablo nacajari, ʉ̃i pʉrʉque jã́d̶ovari ne bi arãjiyepe ayʉ, coyʉrĩ bʉ́rejamed̶a náre. —Mʉja, jívʉ, Israecavʉ, aru judíova ãmevʉ mearore jívʉ Jʉ̃menijicʉre máre, jápiajarã ji coyʉiyede.

17 Ñai Jʉ̃menijicʉ, Israecavʉ maje mearore jímʉ, beorejaquemavʉ majeñecuva mácavʉre, judíovare. Obedicũpuruvarejaquemavʉ na mácavʉre ne cʉe báquede apevʉpe apejoborõi, Egipto ãmicʉrijoborõi. Ʉ̃i ʉrarõ parʉéque nʉvarejaquemavʉ na mácavʉre Egipto ãmicʉrijoborõre jocarĩ.

18 Napinejaquemavʉ na mácavʉre cuarenta paiʉjʉa baju ne cʉede cãreja põecʉbenoi.

19 Bíjaroyʉ bácʉ siete paiyajuboare, Canaán ãmicʉrijoborõcavʉre, jídejaquemavʉ no joborõre ʉ̃i põeva mácavʉre.

20 Que teni Jʉ̃menijicʉ jabotede d̶arejaquemavʉ obedivʉ jabova ʉ̃i põeva mácavʉre cuatrocientos cincuenta paiʉjʉareca pʉ ñai ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõecʉ Samuel bácʉ ʉ̃i jaboteiyeta.

21 ’Aru Israecavʉ bácavʉ ne jẽniaiyede Samuel bácʉre, “Epejacʉ jabocʉre ñʉjare” ne aiyede, Jʉ̃menijicʉ jabotede d̶arejaquemavʉ Saúl bácʉre, Cis bácʉi mácʉre, Benjamín mácʉi yajubocacʉre, ʉ̃i jabotequiyepe ayʉ na mácavʉre. Aru Saúl bácʉ jabotedejaquemavʉ na mácavʉre cuarenta paiʉjʉa baju.

22 Dinʉmʉmia Jʉ̃menijicʉ jaboteicõjemenejaquemavʉ Saúl bácʉre. Quénora jabotede d̶arejaquemavʉ David bácʉre. Yópe arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ: “Davique, Isaí mácʉque, torojʉvʉ yʉ. Ji d̶aicõjeiyepedeca d̶acʉyʉme ʉ̃”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ.

23 ’Aru cũinácʉ David bácʉi pãramenacacʉre, Jesúre, daroquemavʉ Jʉ̃menijicʉ, ʉ̃i mead̶aquiyepe ayʉ Israecavʉre. Que teni Jʉ̃menijicʉ d̶aquemavʉ yópe ʉ̃i jipocamia aiye báquepedeca.

24 Ʉbenita Jesús ʉ̃i daquiye jipocai, Juan Bautista bácʉ coyʉámed̶a caivʉ Israecavʉre. “Chĩori dápiajarã mʉja mʉje ãmeina teiyede. Oatʉvajarã mʉje d̶aiyede, Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i ãrʉmetequiyepe aivʉ diede. Aru jã́d̶ovajara mʉja Jʉ̃menijicʉre ocoque”, ámed̶a Juan Bautista bácʉ.

25 Ʉ̃i memeinore bʉojare nʉñʉ, Juan Bautista bácʉ ámed̶a põevare: “Mʉja dápiaivʉbu yʉre mʉje coreimʉpe, ʉbenita yʉ ãmevʉ ñai mʉje coreimʉ. Dacʉyʉme ji yóboi cũinácʉ, ji pʉeno parʉcʉ. Ʉ̃́recabe meacʉ baju caivʉ pʉeno. Que baru ʉ̃́re cad̶ateni bʉojabevʉ yʉ. Bʉojabevʉ yʉ oarĩ nacachini duayʉ ʉ̃i cʉraidoa bʉoimeare”, ámed̶a Juan Bautista bácʉ.

26 ’Mʉja, jívʉ, Abraham mácʉi pãramena, aru judíova ãmevʉ mearore jívʉ Jʉ̃menijicʉre máre, majareca Jʉ̃menijicʉ daroibi ʉ̃i yávaiye méne, maje meatenajiyepe ayʉ.

27 Ʉbenita ina Jerusalén ãmicʉriĩmarocavʉ aru ne jabova máre coreóvabetequemavʉ ñai Jesúre náre mead̶aipõecʉre. Ne boaicõjeiyede ʉ̃́re d̶aquemavʉ yópe ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ ne toivaiye báquepe, diede jã́ri boroteivʉvacari ne jabʉóvaijãravʉai sábadoa coapa. Ʉbenita ne boarĩ́ jarʉvaicõjeiyede Jesúre, vaiquémavʉ caiye yópe ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ ne toivaiye báquepedeca.

28 Jesús ʉ̃i ãmeina teiye cʉbedeca, quénora Pilatore boarĩ́ jarʉvaicõjeimad̶a ʉ̃́re.

29 Aru ʉ̃́re d̶arĩburu yóboi yópe ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ ne toivaiye báquepedeca ʉ̃i borore, apevʉ ʉ̃ mácʉre jocʉcʉjaravede jõd̶avari, ĩni, cʉ̃racobei jarʉvaimad̶a na.

30 Ʉbenita Jʉ̃menijicʉ nacovaquemavʉ ʉ̃́re yainore jarʉvarĩ.

31 Obedijãravʉare ina ʉ̃i yóvaimara mácavʉ jã́imad̶a ʉ̃́re. Na mateima yóvaivʉ bácavʉ ʉ̃́re jipocamia ʉ̃i nʉiyede Galilea ãmicʉrijoborõre jocarĩ pʉ Jerusalén ãmicʉriĩmaroita. Aru caride ina jã́ivʉ bácavʉ coyʉivʉbu Israecavʉre ne majiéde Jesúre.

32 ’Aru ñʉjacapũravʉ coyʉrãdaivʉbu mʉjare iye Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Jʉ̃menijicʉ “Mearo d̶acacʉyʉmu yʉ mʉjepãramena márajivʉre”, arejaquemavʉ judíovai ñecuva mácavʉre. Aru Jʉ̃menijicʉ nacovañʉ mácʉ Jesúre yainore jarʉvarĩ, d̶acaquemavʉ majare, judíova bácavʉi pãramenare aru judíova ãmevʉre máre, yópe ʉ̃i aiye báquepedeca. Yópe toivarejaquemavʉ apeno toivaino mácarõ Salmo ãmicʉrõi Jʉ̃menijicʉi coyʉiye báquede Jesúrã: “Jímacʉrecabu mʉ. Caride caivʉ ne jápiaiyede yʉ́vacari jaboteicõjeivʉ mʉre”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ Jesúre.

34 Apeno toivaino mácarõi Jʉ̃menijicʉ arĩ coyʉrejaquemavʉ ʉ̃i nacovaquiyede Jesúre yainore jarʉvarĩ, ʉ̃i bajure pojebequiyepe ayʉ. “Jãve mearo d̶acacʉyʉmu yʉ mʉjareca yópe ji aiye báquepedeca David bácʉre”, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ.

35 Aru apeno toivaino mácarõ máre, Salmo ãmicʉrõi, ãñʉ toivaipõecʉ bácʉ arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉre: “Pojeicõjemecʉbu mʉ ji bajure, ji meacʉ baju boje, aru ji memecaiye boje mʉre”, arejaquemavʉ.

36 David bácʉcapũravʉ d̶arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi ʉrõpe ʉ̃i cʉe báquede ijãravʉi. Que d̶arĩ bʉojarĩ, yaidéjaquemavʉ. Aru jarʉvarejaquemavʉ ʉ̃i baju bácarõre ʉ̃i ñecuva mácavʉ yebai cʉ̃racobei, aru ʉ̃i baju bácarõ pojedejaquemavʉ.

37 Ʉbenita Jesúvacari, Jʉ̃menijicʉi nacovaimʉ mácʉ yainore jarʉvarĩ, pojebetequemavʉ ʉ̃.

38 ’Mʉja, jívʉ, jãve majijarã mʉja ñʉje coyʉiyede mʉjare Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne, ʉ̃i ãrʉmetequiyepe aivʉ ãmeina teiyede, Jesús ʉ̃i yaiye báque boje majare boje. Majijarã. “Mi ãmeina teiye cʉbevʉ”, acʉyʉme Jʉ̃menijicʉ caivʉ ina jʉ aivʉre Jesúre. Ʉbenita põeva ne d̶aiyʉru Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquede Moisés bácʉre, “Mi ãmeina teiye cʉbevʉ”, abecʉyʉme náre.

40 Que baru me d̶ajarã mʉja, vaibéquiyepe aivʉ mʉjare yópe Jʉ̃menijicʉi toivaicõjeiye báquepe ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉre:

41 Jã́jara mʉja, jʉ abeni yʉrivʉ ji yávaiyede. Yʉre jã́ri cõenínajaramu mʉja. Ji d̶aquiyede jidʉjarã mʉja. Yainí bíjarãjaramu mʉja. Mʉje cʉrijãravʉare põeva ne d̶arĩ majibede d̶acʉyʉmu yʉ. Ʉbenita jʉ abejebu mʉja, apecʉ ʉ̃i coyʉru mʉjare ji d̶aiyede. Apecʉ ʉ̃i coyʉiyedeca aipe aiyʉrõre ji d̶aiyede, jʉ abejebu mʉja cãreja, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ mʉjare, arejamed̶a Pablo náre.

42 Arĩ bʉojarĩ, Pablojã ne etaiyede judíovai cójijiñamine jocarĩ, judíova ãmevʉcavʉ jẽniarejaimad̶a náre ne copaidarãjiyede apesumana judíovai jabʉóvaijãravʉi, ne coyʉrãjiyepe aivʉ pʉeno baju iye yávaiye méne.

43 Obedivʉ põeva, judíova aru judíova ãmevʉ mearore jívʉ Jʉ̃menijicʉre, ne etaiyede cójijiñamine jocarĩ cujurejaimad̶a Pablore aru Bernabéde máre ne nʉiyede. Que teni ina Jesús ʉ̃i yávaiye méne beorĩ coyʉicõjeimara coyʉivʉ barejáimad̶a ina põevare parʉrõreca, ne dajocabenajiyepe aivʉ ne coreinore Jʉ̃menijicʉi mearo bojecʉbeno ʉ̃i d̶acaquiyede náre.

44 Aru apesumana judíovai jabʉóvaijãravʉ sábadoi, obedivʉ põeva diĩmarocavʉ cójijidejaimad̶a, jápiarãjivʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne.

45 Ʉbenita apevʉ judíovacapũravʉ, ne jã́iyede caivʉ ina obedivʉ põevare cójijivʉre, pare jorojĩnejaimad̶a na. Que baru copʉ arejaimad̶a Pablo ʉ̃i coyʉiyede. Aru ãmecororejaimad̶a ʉ̃́re.

46 Ʉbenita Pablo aru Bernabécapũravʉ jidʉbevʉva pʉeno baju parʉrõque arejaimad̶a: —Mamarʉmʉre jaʉvʉ ñʉjare ñʉje coyʉiye Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne mʉja, judíovare. Ʉbenita mʉja jápiaiyʉbevʉ diede. Que baru mʉje cʉvaiyʉbe boje jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre dajocaivʉbu mʉjare. Caride coyʉrãnʉivʉbu iye yávaiye méne ina judíova ãmevʉre.

47 Que teni d̶arãjivʉbu ñʉja yópe Jʉ̃menijicʉi coyʉiye báquepe, arejaimad̶a. Yʉ jaroivʉ mʉre yópe pẽoinope caivʉ ina põeva judíova ãmevʉre, ne jʉ arãjiyepe ayʉ ji yávaiye méne, mead̶acʉyʉ náre, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ.

48 Ina judíova ãmevʉ jápiaivʉ iyede, torojʉrivʉ “Jʉ̃menijicʉi yávaiye me bajutamu”, arejaimad̶a. Nácavʉ, Jʉ̃menijicʉi beoimara mácavʉ cʉvarãjivʉ jãravʉ cũiméjãravʉ baquinóre, jʉ arejaimad̶a na Jesúre.

49 Aru caino dijoborõre apevʉ põeva obedivʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne jápiarĩ, jʉ arejaimad̶a diede. Que teni pʉeno baju obedivʉ jʉ aivʉ nʉrejaimad̶a.

50 Ʉbenita nócavʉ judíova maucʉvare d̶arejaimad̶a diĩmarocavʉ, ʉ̃mʉva parʉrivʉre aru nomiva judíova ãmevʉ põeva ne pued̶ainomivare máre, ne ñájine d̶arãjiyepe aivʉ Pablore aru Bernabéde máre. Que baru jaetovarejaimad̶a náre dijoborõre jocarĩ.

51 Dinʉmʉre Pablojã pʉpedejaimad̶a jobore náre jẽiyede ne cʉboba cãchinoi ne jã́iyede, ina põeva ne jápiaiyʉbe boje Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne. Que teni náre dajocarĩ nʉrejaimad̶a na Iconio ãmicʉriĩmaroi.

52 Ina Antioquía ãmicʉriĩmarocavʉ Jesúre jʉ aipõeva torojʉrejaimad̶a. Aru ñai Espíritu Santo d̶aicõjenejamed̶a náre coapa.