Luke 4 in Carapana

1 Bairo Juan Jesure cʉ̃ cabautizaro bero, Jesús pʉame Espíritu Santo, Dios Yeri cʉ̃ camasĩõrĩjẽ carʉsaecʉ majũ ãnicõãñupʉ̃. Bairo cʉ̃ caãno yua, Jesure, Rio Jordán caãniatacʉre cʉ̃ jʉ̃goásúpʉ desierto cayucʉmanopʉ Espíritu Santo pʉame.

2 Bairi desierto cayucʉmanopʉ cuarenta rʉ̃mʉrĩ majũ ãñupʉ̃. Bairo topʉ cʉ̃ caãno yua, wãtĩ pʉame rorije cʉ̃ átirotimiñupʉ̃ Jesure, “Cariape cʉ̃ átinucũñati,” ĩ. Tunu topʉ ãcʉ̃, ñe ũnie ʉgaesupʉ Jesús. Bairi cuarenta rʉ̃mʉrĩ bero yua, queyarique tʉ̃goñañupʉ̃.

3 Mai, wãtĩ pʉame atore bairo cʉ̃ átirotimiñupʉ̃ Jesure: —Mʉ, Dios macʉ̃ mʉ ãniña. Bairo cariapea Dios macʉ̃ caãcʉ̃ ãnirĩ, atia ʉ̃tãrẽ pan qũẽnorĩ ʉgaya —qũĩñupʉ̃ wãtĩ Jesure.

4 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, atore bairo pʉame qũĩcõãñupʉ̃ Jesús: —Mʉ caĩrõrẽ bairo yʉ áperigʉ. Dios yaye quetire na cawoaturica tutipʉ ricaati yʉ átirotietiya. Bairo ĩña ti tuti: ‘Ʉgarique marĩ caʉganucũrõ jeto boetiyami Dios. Nipetirije cʉ̃ yaye quetibʉjʉriquere marĩ catʉ̃goñarĩjẽ cʉ̃ãrẽ boyami,’ ĩ quetibʉjʉya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipʉ —qũĩñupʉ̃ Jesús wãtĩrẽ.

5 Bairo cʉ̃ caĩrõ bero, wãtĩ pʉame Jesure ʉ̃tãʉ̃ buipʉ cʉ̃ neásúpʉ. Topʉ etari yua, qũĩñoñupʉ̃ ati yepa macããna tocãnacãʉ̃pʉa macããna quetiuparã na carotimasĩrĩpaʉrire.

6 Bairo qũĩño yaparo, bairo qũĩñupʉ̃ tunu Jesure: —Atie mʉrẽ yʉ caĩñorĩjẽrẽ yʉ cʉ̃goya. Bairi noo yʉ caboʉre cʉ̃ yʉ nuninetõmasĩña. Mʉ pʉame mʉ cabooata, tocãnacã macã macããnarẽ carotimasĩrĩjẽrẽ mʉrẽ yʉ nunigʉ. Nipetiro camasã mʉrẽ ĩroagarãma, rʉpopaturi mena etanumurĩ yʉre mʉ caĩroaata. Carotimasĩ mʉ ãnio joroque mʉ yʉ átigʉ. “Jaʉ,” miwã —qũĩñupʉ̃ wãtĩ Jesure.

8 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, bairo qũĩñupʉ̃ Jesús: —Mʉ caĩrõrẽ bairo yʉ áperigʉ. Dios yaye quetire na cawoaturica tutipʉ ricaati yʉ átirotietiya. Bairo ĩña ti tuti: ‘Jĩcãʉ̃ã niñami marĩ caĩroaʉ, Dios jeto. Cʉ̃ caĩrĩjẽ jetore tʉ̃goya,’ ĩ quetibʉjʉya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipʉ —qũĩñupʉ̃ Jesús wãtĩrẽ.

9 Bairo cʉ̃ caĩrõ bero, wãtĩ pʉame Jesure cʉ̃ neánemoñupʉ̃. Jerusalén macãpʉ Dios ya wii, templo wii buipʉ cʉ̃ neánemoñupʉ̃. Bairo topʉ eta, qũĩñupʉ̃ wãtĩ Jesure: —Mʉ, Dios macʉ̃ mʉ ãniña. Bairo cariapea Dios macʉ̃ caãcʉ̃ ãnirĩ, mʉ majũ patiñarui ácʉ́ja jõ yepapʉ. Mʉ riaecʉ.

10 Tore bairo ĩ quetibʉjʉya Dios yaye queti: ‘Dios pʉame cʉ̃ yarã ángelea majãrẽ mʉ coterotigʉmi.

11 Na, ángelea majã, mʉ bocáñegarãma ʉ̃tã rupaapʉ mʉ cañarocapeaetiparore bairo ĩrã,’ ĩ quetibʉjʉya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipʉ —qũĩñupʉ̃ wãtĩ Jesure.

12 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, bairo qũĩñupʉ̃ Jesús: —Bairo mʉ caĩquetibʉjʉrore bairo caĩmiatacʉ̃ãrẽ, mʉ caátirotirore bairo yʉ áperigʉ. Bairo yʉ caáto boetiyami Dios. Ape wãme ape pũrõpʉ atore bairo ĩ quetibʉjʉya: ‘Marĩ Quetiupaʉ Diore cʉ̃ camasĩrĩjẽrẽ átiepecõãrĩ cʉ̃ jẽnieticõãña,’ ĩ quetibʉjʉya Dios yaye queti na cawoaturica tutipʉ —qũĩñupʉ̃ Jesús wãtĩrẽ. Cʉ̃ yuesupʉ.

13 Bairi wãtĩ pʉame ape wãme roro cʉ̃ átiroti masĩẽsupʉ. Bairo átiroti masĩẽtĩrĩ yua, Jesure cʉ̃ aweyocoásúpʉ mai.

14 Bairo cabero Jesús Galilea yepapʉ Espíritu Santo cʉ̃ camasĩrĩjẽ mena ñe ũnie rʉsaricaro mano tunucoásúpʉ yua. Bairi to macããna nipetiro camasã ti yepa tʉ̃ni macããna pʉame cʉ̃ cabairijere tʉ̃gorã tocãnacãʉ̃pʉa ãmeo quetibʉjʉ netõõñuparã na majũ.

15 Jesús pʉame tocãnacãpaʉri na cañubueneñarĩ wiiripʉre camasãrẽ na quetibʉjʉyupʉ. Bairo cʉ̃ caĩquetibʉjʉro, camasã nipetiro qũĩroayuparã.

16 Cabero Nazaret cawãmecʉti macãpʉ etayupʉ tunu Jesús. Cawĩmaʉ ãcʉ̃, cʉ̃ cabʉtirica macãpʉ etayupʉ. Topʉ eta, ti macã macããna na cañubueneñarĩ wiipʉre jããñupʉ̃ yerijãrĩcã rʉ̃mʉ caãno. Bairo jeto átinucũñupʉ̃ Jesús ti rʉ̃mʉ ũnorẽ. Bairi ti wii camasã riapepʉ nucũñupʉ̃, Dios ya tutire jʉ̃goquetibʉjʉgʉ.

17 Bairo cʉ̃ cabairo, profeta Isaías ãnacʉ̃ cʉ̃ cawoaturiquere cʉ̃ nuniñuparã. Bairo cʉ̃ na canunirõ, ti pũrõ macããjẽ quetibʉjʉrique jĩcã wãmerẽ bócayupʉ. Atore bairo caĩrĩpaʉre bócayupʉ:

18 —“Espíritu Santo yʉ mena ãniñami merẽ, Dios yʉre cʉ̃ caroticũrĩcãrõrẽ bairo yʉ caátiparore bairo ĩ. Yʉ mena ãniñami, cabopacarãrẽ caroa quetire na yʉ caquetibʉjʉparore bairo. Yʉ jowĩ Dios, camasãrẽ cʉ̃ caqũẽnoparore bairo na yʉ caquetibʉjʉparore bairo ĩ. Jĩcããrã preso cañe ecoricarãrẽ bairo caãna niñama. Aperã cacaapee ĩñaenarẽ bairo niñama. Aperã wãtĩrẽ roro caátiecorãrẽ bairo caãna niñama. Na ũnarẽ yʉ caqũẽnoparore bairo ĩ, yʉ jowĩ Dios.

19 Camasãrẽ Dios cʉ̃ canetõrĩ yʉtea caetarore yʉ quetibʉjʉ rotijowĩ yua,” ĩña ati pũrõ —na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús cʉ̃rẽ catʉ̃gori majã, sinagoga wii macããnarẽ.

20 Bairo ti pũrõrẽ ĩñayaparo, ti tutire biayupʉ. Bairo áti yua, ti wii papera tutirire cacoteire cʉ̃ pitinuniñupʉ̃. Pitinuni, etanumucoasupʉ Jesús. Bairo cʉ̃ caáto, nipetiro camasã qũĩñacõã ʉsayuparã.

21 Bairo cʉ̃rẽ na caĩñaʉsaro, atore bairo na ĩñupʉ̃ Jesús: —Isaías ãnacʉ̃ cʉ̃ caĩquetibʉjʉ woaturicʉa yʉ ãniña. Ãmerẽ cʉ̃ caĩquetibʉjʉricarore bairo baietaya —na ĩñupʉ̃ Jesús ti wii macããnarẽ.

22 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃gorã, cʉ̃ caĩrĩjẽrẽ tʉ̃go acʉacoasuparã. Atore bairo ĩñuparã: —Ago tame, ãni, caroaro jĩcãrõ tʉ̃ni bʉsʉyami. ¿José macʉ̃ mee cʉ̃ ãniñati? Bairo cʉ̃ã nimicʉ̃ã, ¿caroaro cʉ̃ masĩñati? —ãmeo ĩ bʉsʉyuparã na majũ.

23 Cabero Jesús pʉame na ĩñupʉ̃ tunu: —Ati yepa macããna apei narẽ cʉ̃ cacatiorore borã, cʉ̃ na caĩnucũrõrẽ bairo mʉjãã cʉ̃ã yʉ mʉjãã ĩ tʉ̃goñarã: “Mʉ, ʉcotiri majõcʉ, mʉ majũã ʉcoti catioya. Bairi Capernaupʉre ãcʉ̃, mʉ caátijẽñorĩqũẽrẽ bairo atore, mʉ ya macãpʉ cʉ̃ãrẽ mʉ átigʉ, Dios cʉ̃ cajoʉ mʉ caãmata,” yʉre mʉjãã ĩ tʉ̃goñarã —na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús ti wii macããnarẽ.

24 Ĩ quetibʉjʉ yaparo, bairo na ĩñupʉ̃ tunu: —Cariape mʉjããrẽ ñiña: Ni ũcʉ̃ Dios yaʉ profetare cʉ̃ ya macã macããna cʉ̃ boenama. Noa majũ qũĩroaenama.

25 Tunu bairoa marĩ ñicʉ̃ profeta Elías ãnacʉ̃, cʉ̃ caãni yʉteapʉ cawapearã rõmirĩ capããrã ãñuparã. Ati yepa Israel yepapʉre itia cʉ̃ma ape cʉ̃ma recomacã caoco ocaeti yʉteare capããrã ãñuparã. Tunu ti yʉteare bʉtioro aʉariarique ãñuparõ.

26 Bairo capããrã na ũna na caãnimiatacʉ̃ãrẽ, cawapearã rõmirĩ jĩcãõã na mena macããcõ jetore cʉ̃ jʉátinemo rotiyupʉ Dios Elíare. Sarepta cawãmecʉcore ape yepapʉ Sidón macããcõrẽ cõ jʉátinemo rotiyupʉ.

27 Tunu bairoa profeta apei Eliseo cawãmecʉcʉ ãnacʉ̃ cʉ̃ caãni yʉtea carupaʉ boarã capããrã ãñuparã ati yepapʉre. Bairo capããrã na ũna na caãnimiatacʉ̃ãrẽ, jĩcãʉ̃ã na mena macããcʉ̃ jetore cʉ̃ catiorotiyupʉ Dios Eliseore. Naamán cawãmecʉcʉre, ape yepa, Siria yepa macããcʉ̃rẽ cʉ̃ catiorotiyupʉ —na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús cʉ̃ ya macã macããnarẽ.

28 Bairo cʉ̃ caĩquetibʉjʉro tʉ̃gorã, ñubuerica wii macããna pʉame bʉtioro asiajãñuñuparã Jesús mena.

29 Bairo cʉ̃ mena asia yua, cʉ̃ ñe, ti macã jʉ̃goye ʉ̃tãʉ̃ buipʉ cʉ̃ neásúparã. Bairo topʉ etarã, cʉ̃ tuneroca ñojogamiñuparã Jesure.

30 Bairo na caátigamiatacʉ̃ãrẽ, Jesús pʉame na watoapʉ, cʉ̃ jãã ĩ masĩã mano, na netõ acoásúpʉ.

31 Cabero Galilea yepapʉ Capernaum cawãmecʉti macãpʉ acoásúpʉ Jesús. Topʉ eta, yerijãrĩcã rʉ̃mʉ caãno na jʉ̃gobueyupʉ camasãrẽ.

32 Carotimasĩ cʉ̃ caĩquetibʉjʉrore bairo na quetibʉjʉyupʉ. Bairo cʉ̃ caquetibʉjʉrijere tʉ̃gorã, to macããna pʉame tʉ̃go acʉacoasuparã.

33 Mai, ti wii sinagoga ñubuerica wiipʉ ãñupʉ̃ jĩcãʉ̃ wãtĩ yeri pũna cacʉ̃goʉ. Bairo Jesús cʉ̃ cabueãno, wãtĩ yeri pũna cacʉ̃goʉ pʉame atore bairo bʉtioro qũĩ awajayupʉ:

34 —Mʉ, Jesús Nazaret macããcʉ̃, ¿nopẽĩ mʉ atíati jãã tʉre? ¿Jããrẽ rei acʉ́ mʉ baiyati? Mʉrẽ jãã masĩjãñuña. Mʉ, Dios macʉ̃, cañuʉ, mʉ ãniña —qũĩ awajayuparã wãtĩ yeri pũna, caʉ̃mʉ risero mena jʉ̃gori.

35 Bairo na caĩrõ tʉ̃go, na ĩñupʉ̃ Jesús: —¡Bʉsʉeticõãña mʉjãã! ¡Ãni caʉ̃mʉ rupaʉre witi ánája! —na ĩñupʉ̃ Jesús wãtĩãrẽ. Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, wãtĩ yeri pũna pʉame caʉ̃mʉrẽ cʉ̃ jʉ̃goñañupʉ̃ yepapʉ, cʉ̃rẽ caĩñarĩ majã watoare. Bairo áticõã, roro cʉ̃ átiri mee witicoásúpʉ.

36 Bairo caʉ̃mʉrẽ cʉ̃ caátiere ĩñarã, nipetiro camasã qũĩña acʉacoasuparã. —¿Ñe to ãniñati cawãma Jesús cʉ̃ carotirije? ¡Nocãrõ caroaro majũ cʉ̃ masĩñati! Wãtĩ yeri pũna cʉ̃ã cʉ̃ yʉcõãñama. “Witi ánája,” cʉ̃ caĩrõ, witicoayama yua —ãmeo ĩñuparã na majũ Jesure.

37 Bairo cʉ̃ caáto bero, cʉ̃ tʉ̃goyuparã camasã nipetiro ti yepa tʉ̃ni macããna, Jesús cʉ̃ caátiere, cʉ̃ camasĩrĩjẽrẽ yua.

38 Bairo na quetibʉjʉ yaparo, na ñubuerica wiire witicoásúpʉ Jesús. Ti wiire witiá, jããcoasupʉ Simón cawãmecʉcʉ ya wiipʉ. Mai, Simón mañicõ pʉame riajãñuñupõ. Bʉtioro bʉgoyupo. Bairo cʉ̃ cajããrõ, cʉ̃ quetibʉjʉyuparã cabʉcʉo cõ cariarijere.

39 Bairo na caĩquetibʉjʉro tʉ̃go, cõtʉ eta, “Bʉgoye tocãrõã jãnaña cõrẽ,” ĩñupʉ̃. Bairo cʉ̃ caĩrõ, jicoquei jãnacoasuparo bʉgoye pʉame. Tocãrõã caticoasupo. Bairo catiácó yua, tocãrõã ʉgarique na qũẽnonuñupõ Jesujããrẽ.

40 Cabero muipʉ cʉ̃ cajããrĩpaʉ, canaioatípaʉ caãno Simón ya wiipʉre etayuparã nipetiro ti macã macããna. Dise ũnie riaye caãno cãrõ cacʉ̃gorã yarã pʉame na neasúparã Jesús tʉpʉ. Bairo Jesús pʉame na caetaro ĩña, nipetirãrẽ na catioyupʉ. Cʉ̃ wãmorẽ na bui ñigãpeori tocãnacã wãme riaye cacʉ̃gorãrẽ na catioyupʉ.

41 Tunu bairoa na mena macããna cariarã capããrã wãtĩ yeri pũnarẽ cacʉ̃gorã cʉ̃ãrẽ na netõõñupʉ̃ Jesús. Bairo cʉ̃ caáto, wãtĩ yeri pũna pʉame qũĩ awajayuparã, bairo witi áná: —¡Mʉ roque Dios macʉ̃ mʉ ãniña! —qũĩñuparã. Bairo na caĩmiatacʉ̃ãrẽ, Jesús pʉame na ĩrotiesupʉ. Yʉ, Mesías, Dios cʉ̃ cajoʉ yʉ caãnierẽ na quetibʉjʉeticõãto ĩ, bairo na ĩrotiesupʉ.

42 Ape rʉ̃mʉ cabusuatípaʉ Jesús wãcã, ti macãrẽ witicoásúpʉ. Bairo ácʉ́ yua, etayupʉ Jesús camasã na camanipaʉpʉ. Bairo topʉ cʉ̃ caãno, ti macã macããna cʉ̃ macãñuparã. Bairo cʉ̃ macãrĩ, cʉ̃ etacoasuparã. Atore bairo qũĩñuparã: —Aperopʉ mʉ ápéwa. Jãã mena mʉ ãnicõãwã —qũĩñuparã.

43 Bairo na caĩrõ tʉ̃go, bairo na ĩñupʉ̃ Jesús: —Ape macãã macããna cʉ̃ãrẽ na yʉ quetibʉjʉgʉ. Caroa quetire, Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ caetarore na yʉ quetibʉjʉ masĩõgʉ. Torecʉna, yʉ jowĩ Dios ati yepapʉre —na ĩñupʉ̃ Jesús ti macã macããnarẽ.

44 Cabero cʉ̃ caĩrõrẽ bairo quetibʉjʉ ñesẽãñupʉ̃ Jesús Judea yepapʉre. Ñubuerica wiiri macããnarẽ na quetibʉjʉ ñesẽãñupʉ̃ Jesús.