Luke 2 in Carapana

1 Mai, tiwatoapʉre quetiupaʉ emperador Augusto cawãmecʉcʉ ti yepa nipetiro caroti ãñupʉ̃. Bairo ãcʉ̃, na cõñarotiyupʉ nipetiro camasãrẽ. Na wãmerĩrẽ woatu rotiyupʉ.

2 Mai, tiere, Siria cawãmecʉti yepa macããnarẽ, Cirenio cawãmecʉcʉ na quetiupaʉ cʉ̃ caãnipaʉ camasãrẽ na cõñajʉ̃go rotiyupʉ.

3 Torena, nipetiro camasã na ñicʉ̃jãã na caãni macãrĩpʉ ásúparã, na wãmerĩrẽ woatu rotiráná.

4 José cʉ̃ã Galilea cawãmecʉti yepa, Nazaret macã macããcʉ̃ caãniatacʉ ásúpʉ. Quetiupaʉ rey David ãnacʉ̃ pãrãmi ãnirĩ, David cʉ̃ cabuiaricaropʉ ásúpʉ, Belén cawãmecʉti macã Judea yepapʉ.

5 María cʉ̃ nʉmo caãnipao mena ásúpʉ José, na wãmerĩrẽ woaturoti ácʉ́. María pʉame merẽ macʉ̃ jãñañupõ cõ parore.

6 Bairi Belén macãrẽ na caetaro bero, cõ macʉ̃ãcã cʉ̃ cabuiari rʉ̃mʉ etayuparo.

7 Mai, ti macãpʉ camasã cañesẽãrĩ majã na cacãnirĩ wii jiranetõcoasuparo merẽ. Torecʉ, ti wii upaʉ wecʉa cʉ̃ canurã na cacãnirĩ wiipʉ yosarotiyupʉ Maríajããrẽ. Bairi topʉa macʉ̃cʉsupo, cõ macʉ̃ caãnijʉ̃goʉre. Bairo macʉ̃cʉti, jutii aseri mena cʉ̃ ũmañupõ. Cʉ̃ ũmarĩ yua, wecʉa, na caʉgari coropʉ cʉ̃ cũñupõ, topʉ cʉ̃ cãniáto, ĩõ.

8 Bairo ti ñamirẽ waibʉtoa nurĩcãrã oveja cawãmecʉnarẽ cacoteri majã ãñuparã. Topʉ Belén macãtʉre na coteyuparã.

9 Bairo na cacoteãno caãnoa yua, ángel Dios mena macããcʉ̃ natʉ buiaetayupʉ. Bairo cʉ̃ cabuiaetaro, na tʉpʉ bʉtioro asiwoyuparo Dios yaye mena cʉ̃ caasiyarije. Bairi ovejare cacoteri majã pʉame bʉtioro uwitʉ̃goñañuparã, bairo cabairoi.

10 Bairo na cauwitʉ̃goñarõ ĩña, ángel pʉame atore bairo na ĩñupʉ̃: “Mʉjãã, ovejare cacoteri majã yʉ uwieticõãña. Caroa quetire mʉjããrẽ quetibʉjʉ acʉ́ yʉ atíapʉ. Nipetiro camasã tiere tʉ̃gorã bʉtioro ʉseanigarãma.

11 Bairo baiya queti: Ãme ñami David ãnacʉ̃ cʉ̃ caãna macãpʉre buiámi mʉjããrẽ canetõõpaʉ. Mʉjãã Quetiupaʉ, Mesías, Dios cʉ̃ cajoʉ majũ merẽ buiámi,” na ĩñupʉ̃ ángel oveja cacoteri majãrẽ.

12 Bairo na ĩ yaparo, atore bairo ĩnemoñupʉ̃: “Wecʉa wiipʉ na caʉgarique nurĩcã coro buipʉ pesayami. Jutii aseri mena ũmarĩcʉ̃ topʉ pesayami. Bairo mʉjãã cʉ̃ãcãrẽ bócarã yua, ‘Cʉ̃ã niñami,’ mʉjãã ĩ masĩgarã,” na ĩ quetibʉjʉyupʉ ángel ovejare cacoterãrẽ.

13 Bairo cʉ̃ caĩãno, ángelea majã capããrã buiaetayuparã jõbui macããna. Diore cʉ̃ basapeorã etayuparã. Atore bairo ĩ basayuparã:

14 “¡Dios jõbui macããcʉ̃ cañunetõʉ̃ niñami! ¡Bairi jĩcãrõ tʉ̃ni tʉ̃goñarĩqũẽrẽ cʉ̃ joáto narẽ cʉ̃ mena caroaro caãnarẽ!” ĩ basapeoyuparã ángelea majã.

15 Bairo ĩ basapeo yaparori bero, tunucoásúparã jõbuipʉ tunu. Bairo na caátó bero, ovejare cacoterã pʉame ãmeo ĩñuparã: —Jito, marĩ átóca Belẽpʉ. Marĩ Quetiupaʉ ãme ñami cʉ̃ caquetibʉjʉrijere bairo cabaiatajere marĩ ĩñaráróa —ãmeo ĩñuparã na majũ.

16 Bairo ĩ yaparo, tãmurĩ ásúparã Belẽpʉ. Topʉ eta, Maríare, bairi Josére na bócayuparã. Cawĩmaʉacarẽ, wecʉa nurĩcã coro buipʉ capesaʉre cʉ̃ bócayuparã cʉ̃ cʉ̃ãrẽ.

17 Bairo qũĩñarĩ, bairo ángel narẽ cʉ̃ caĩatajere na quetibʉjʉ netõñuparã Maríajããrẽ. “‘Mʉjãã Quetiupaʉ buiámi,’ jãã ĩãmi ángel,” na ĩñuparã.

18 Bairi nipetiro camasã ovejare cacoteri majã na caĩquetibʉjʉnetõõrĩjẽrẽ tʉ̃gorã, bʉtioro tʉ̃goñañuparã na yeripʉ.

19 María pʉame capee majũ tʉ̃goñanucũñupõ cõ yeripʉ ovejare cacoteri majã na caĩrĩjẽrẽ.

20 Cabero ovejare cacoteri majã pʉame ʉseanirĩqũẽ mena tunucoásúparã. Bairo áná, Diore qũĩ basapeoyuparã: “Jãã Pacʉ Dios, mʉ roque caroʉ́ mʉ ãniña,” qũĩ basapeoyuparã. Nipetirije na caĩñaatajere, bairi na catʉ̃goataje cʉ̃ãrẽ tʉ̃goñarĩ bairo qũĩ basapeoyuparã. “Ángel marĩrẽ cʉ̃ caquetibʉjʉatatore bairo baiapʉ,” ĩñuparã oveja cacoteri majã, tunu áná yua.

21 Bairo na caátó bero, jĩcã wãmo peti itia pẽnirõ cãnacã rʉ̃mʉrĩ canetõrõ, cʉ̃ãcãrẽ cʉ̃ rupaʉ macããtõrẽ yiseta rotiyuparã cʉ̃ pacʉa pʉame. Bairo áti yaparorã, “Jesús” cʉ̃ wãmetiyuparã. María bairirupaʉ cõ caãniparo jʉ̃goye ángel cʉ̃ cawãmeti rotiricarorea bairo cʉ̃ wãmetiyuparã.

22 Cabero nocãnacã rʉ̃mʉ María cõ cacatipetiro bero, Jesús pacʉa ásúparã Jerusalẽpʉ, Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩcãrõrẽ bairo átiráná. “Merẽ ñucoayamo María,” to templo wii macããnarẽ na ĩ quetibʉjʉgarã ásúparã. Bairo áná, Jesuacarẽ cʉ̃ neásúparã, Diore qũĩñogarã.

23 Tore bairo camasãrẽ na átirotiyupa. Dios yaye woaturica tutipʉ bairo ĩ quetibʉjʉyupa: “Mʉjãã pũnaa tocãnacãʉ̃ caʉ̃mʉa cabuiajʉ̃gorãrẽ yʉre mʉjãã ĩñogarã,” ĩ quetibʉjʉyupa Dios yaye woaturica tutipʉ.

24 Tunu bairoa ape wãme Dios yaye cʉ̃ caroticũrĩqũẽrẽ bairo átiráná baiyuparã. Bairi buare pʉgarã, o buaaca cawĩmarã majũrẽ Diore ĩroari joemʉgõjoráná baiyuparã.

25 Bairo áná, Dios ya wii, templo wiipʉre etayuparã. Mai, tiwoatore ti macã Jerusalẽpʉre Dios yaʉ jĩcãʉ̃ Simeón cawãmecʉcʉ ãñupʉ̃. Diore caroaro caĩroaʉ, carorije wapa cacʉ̃goecʉ ãñupʉ̃. Bairo ãcʉ̃, Israel yepa macããnarẽ canetõõpaʉ cʉ̃ caetaparore ĩñagayupʉ. Tunu bairoa Espíritu Santo, Dios Yeri majũ Simeón mena ãñupʉ̃.

26 Bairo cʉ̃ mena cʉ̃ caãnoi, cʉ̃ masĩõñupʉ̃ cʉ̃ cariaparo jʉ̃goye Mesías, marĩ Quetiupaʉ Dios cʉ̃ cajoʉre cʉ̃ caĩñapeere.

27 Bairo ti rʉ̃mʉ, Joséjãã templo wiipʉre na caetari rʉ̃mʉ, Espíritu Santo cʉ̃ camasĩrĩjẽ jʉ̃gori Simeórẽ cʉ̃ joyupʉ ti wiipʉ. Bairo ti wiipʉ cʉ̃ caãno, Jesús pacʉa pʉame ti wiire jããñuparã na cʉ̃ã, Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ carotiricarore bairo átiráná.

28 Bairo na cajããtõ ĩña, Simeón pʉame natʉ atí, Jesuacarẽ ʉseanirĩ cʉ̃ neñupʉ̃. Bairo cʉ̃ ne yua, atore bairo Diore qũĩ basapeoyupʉ:

29 “Yʉ Quetiupaʉ Dios, yʉre mʉ caĩrĩcãrõrẽ bairo ãmerẽ baiya. Ãniacarẽ mʉ cajoʉre ñiñaña. Camasãrẽ canetõõpaʉ majũrẽ ñiñaña. Bairi ʉseanirĩqũẽ mena yʉ riacoagʉ.

31 Cʉ̃ã niñami nipetiro camasãrẽ canetõõpaʉ mʉ cacũjʉ̃goyetiricʉ.

32 Cabusuatípaʉ caetaro, camasã ĩñamasĩñama. Tore bairo ãniaca bʉtiácʉ́pʉ cʉ̃ caquetibʉjʉro, judío majã caãmerã cʉ̃ã masĩgarãma. Tunu jããrẽ, mʉ yarã Israel yepa macããna cʉ̃ãrẽ jãã ĩroagarãma, camasãrẽ canetõõpaʉ jãã ya poa macããcʉ̃ jĩcãʉ̃ cʉ̃ caãno jʉ̃gori yua,” qũĩ basapeoyupʉ Simeón Diore.

33 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃gorã, José, bairi María bʉtioro tʉ̃goñañuparã, Simeón na macʉ̃ãcãrẽ cʉ̃ caĩrĩjẽrẽ.

34 Bairo na catʉ̃goñarõ, Simeón pʉame atore bairo na ĩñupʉ̃: “Marĩ Pacʉ Dios caroare cʉ̃ jonemoáto mʉjããrẽ,” na ĩñupʉ̃. Bairo na ĩ yaparoʉ, tunu cõ ĩñupʉ̃ Simeón Maríare: —Yʉ yao, tʉ̃goya. Mʉ macʉ̃ãcã pʉame caroaro cariape Israel yepa macããnarẽ caquetibʉjʉpaʉ Dios cʉ̃ cacũjʉ̃goyetiricʉ niñami. Bairo bʉtiácʉ́, cʉ̃ caquetibʉjʉroi, Israel yepa macããna jĩcããrã netõgarãma. Aperã yasicoagarãma. Nipetiro camasã na yeripʉ na catʉ̃goñarĩjẽ pʉame baujaro na ĩñamasĩõ joroque átigʉmi, cʉ̃ caquetibʉjʉrije jʉ̃gori. Torena, jĩcããrã mʉ macʉ̃rẽ cʉ̃ tejãñugarãma. Mʉ pʉame tiere na cateero ĩñao, bʉtioro mʉ yapapuajãñugo —cõ ĩñupʉ̃ Simeón Maríare.

36 Mai, ti wiipʉ ãñupõ Ana cawãmecʉco cʉ̃ã. Fanuel ãnacʉ̃ macõ, Aser ãnacʉ̃ ya poa macããcõ majũ ãñupõ. Cõ pʉame profeta ãñupõ. Bairi jĩcãõã ãninucũñupõ Ana. Mai, cawãmao ãcõ, manapʉcʉsupo. Jĩcã wãmo peti pʉga pẽnirõ cãnacã cʉ̃marĩ majũ cõ manapʉ mena ãnimiñupõ.

37 Bairo cõ manapʉ cʉ̃ cariaro bero yua, jĩcãõã ãninucũñupõ. Apei boesupo. Bairo bairi templo wiipʉre ãninucũñupõ Ana. Topʉre ãcõ, Diore cʉ̃ jẽninucũñupõ. Ʉmʉrecóo, ñami cʉ̃ãrẽ cʉ̃ jẽninucũñupõ. Ʉgarique betiri Diore cʉ̃ jẽni ñubuenucũñupõ. Bairo áti ãcõ yua, cabʉcʉo ãñupõ. Ochenta y cuatro cʉ̃marĩ majũ cʉ̃goyupo.

38 Bairo bai yua, Simeón Maríare cʉ̃ caquetibʉjʉ yaparoripaʉa cõ cʉ̃ã natʉ etayupo. Bairo etanʉcã, cʉ̃ãcãrẽ qũĩñarĩ, “Dios mʉ ñujãñuña jãã mena,” qũĩñupõ. Bairo ĩ yaparo, narẽ canetõõpaʉre cacoteri majãrẽ atore bairo na ĩ quetibʉjʉyupo: “Ʉseanirĩ ãña yʉ yarã Jerusalén macããna. Merẽ etayami marĩrẽ canetõõpaʉ,” na ĩ quetibʉjʉyupo.

39 Cabero, Joséjãã Dios cʉ̃ carotiricarore bairo átipeyori bero, tunucoásúparã Galilea yepapʉ Nazaret macã, na ya macã majũpʉ.

40 To bero Jesús pʉame caroaro tutuaʉ bʉtiyupʉ. Bairi tunu caroaro tʉ̃goñamasĩcoasupʉ. Torecʉ, Dios caroare cʉ̃ joyupʉ Jesure.

41 Tunu tocãnacã cʉ̃ma Jesús pacʉjãã Jerusalẽpʉ ánucũñuparã, Pascua bose rʉ̃mʉrĩrẽ ĩñaráná.

42 Bairi Jesús pʉga wãmo peti rʉpore pʉga pẽnirõ cãnacã cʉ̃marĩ cacʉ̃goʉ cʉ̃ caãno ásúparã Jerusalẽpʉ. Na cabainucũrĩcãrõrẽ bairo baiyuparã.

43 Bairo topʉ eta, ãni, pascua bose rʉ̃mʉrĩ bero yua, tunuásúparã na ya paʉpʉ. Jesús pʉame Jerusalẽpʉ̃ã tuayupʉ. Cʉ̃ pacʉa pʉame masĩẽsuparã cʉ̃ catuarijere.

44 Bairo áná, Jesure qũĩñaetimirãcʉ̃ã, “Marĩ mena macããna mena ãcʉ̃mi,” ĩ tʉ̃goñañuparã. “Marĩ berore ʉsaʉmi,” qũĩ tʉ̃goñañuparã Jesure ti rʉ̃mʉ, na caájʉ̃gori rʉ̃mʉrẽ. Cabero qũĩñaetiri yua, cʉ̃ macãjʉ̃goyuparã. “¿Jãã macʉ̃rẽ mʉjãã ĩñaetiati?” ĩ jẽniñañuparã. Na yarã, na bapa cʉ̃ãrẽ na ĩ jẽniñamiñuparã.

45 Bairo cʉ̃ bócaetimirã yua, tunucoásúparã Jerusalẽpʉ, cʉ̃ macãráná.

46 Bairo ti macãpʉ etarã, itia rʉ̃mʉ bero cʉ̃ bócayuparã Dios ya wii templo wiipʉ. Mai, Jesús pʉame to macããna cajʉ̃goñubueri majã mena ruiyupʉ. Na caquetibʉjʉrijere tʉ̃goʉ baiyupʉ. Tunu bairoa narẽ, “¿Dope bairo ĩgaro to ĩñati tie?” na ĩ jẽniñanucũñupʉ̃.

47 Bairi nipetiro camasã cʉ̃ caĩmasĩrĩjẽrẽ tʉ̃gorã, narẽ cʉ̃ cayʉrije cʉ̃ãrẽ tʉ̃gorã, cʉ̃ tʉ̃gocõã maniásuparã. “Cawĩmaʉ nimicʉ̃ã, masĩjãñuñami,” ĩñuparã na pʉame, Jesure.

48 Bairi yua, cʉ̃ pacʉa topʉ cʉ̃ bócayuparã. Cʉ̃ bóca, qũĩña acʉacoasuparã. Cʉ̃ paco pʉame atore bairo qũĩñupõ: —Macʉ̃, ¿nopẽĩ jããrẽ, bairo mʉ baiyati? Yʉ, mʉ pacʉ mena mʉrẽ yoaro jãã macãmiapʉ̃. Bairi jãã tʉ̃goñarĩqũẽ paiapʉ —qũĩñupõ María Jesure.

49 Bairo cõ caĩrõ tʉ̃go, cõ ĩñupʉ̃: —¿Nopẽĩrã yʉre mʉjãã macãati? Yʉ Pacʉ yʉre cʉ̃ carotirijere yʉ caátigaro, ¿mʉjãã masĩẽtĩati? —cõ ĩñupʉ̃ Jesús Maríare.

50 Bairo cʉ̃ caĩrĩjẽrẽ tʉ̃gomasĩẽsuparã cʉ̃ pacʉa pʉame. “¿Dope bairo ĩgʉ qũĩñati marĩ macʉ̃?” ĩcõãñuparã.

51 Cabero yua, na mena tunucoásúpʉ Jesús Nazaret macãpʉ. Bairo topʉ eta, ãcʉ̃ yua, cʉ̃ pacʉa na caĩrõrẽ bairo caroaro yʉyupʉ. Mai, cʉ̃ paco pʉame cʉ̃ caátiãnierẽ caroaro tʉ̃goña qũẽnocõã ãninucũñupõ cõ yeripʉ.

52 Jesús pʉame cʉ̃ catʉ̃goñarĩjẽ, cʉ̃ rupaʉ mena bʉticõã ʉsaásupʉ. Bairi Dios pʉame cʉ̃ caátiãnierẽ caroaro qũĩñajesoyupʉ. Camasã cʉ̃ã caroaro qũĩñajesoyuparã Jesure.