Luke 18 in Carapana

1 Cabero Jesús ĩcõñarĩ na quetibʉjʉyupʉ, jẽnijʉtimirãcʉ̃ã Diore cʉ̃ na cajẽnijãnaetiparore bairo ĩ.

2 Atore bairo na ĩñupʉ̃: “Ãñupʉ̃ jĩcãʉ̃ quetiupaʉ juez na caĩ. Cʉ̃ pʉame nipetirãrẽ cauwiecʉ ãñupʉ̃. Bairi Dios cʉ̃ãrẽ ĩroaesupʉ. Tunu bairoa camasãrẽ na nʉcʉ̃bʉgoesupʉ.

3 Cʉ̃, juez cʉ̃ caãni macãrẽã ãñupõ jĩcãõ cawapeao cʉ̃ã. Cõ pʉame aperã roro na caĩepeo ãñupõ, na pesuore bairo caãcõ. Bairi cawapeao pʉame tocãnacãnia ánucũñupõ juez quetiupaʉ tʉpʉ. Cʉ̃rẽ, ‘Tocãrõã yʉre na patowãcõẽtĩcõãtõ yʉre roro caĩrãrẽ na mʉ quetibʉjʉwa, mʉ, quetiupaʉ ãnirĩ,’ qũĩõ acó ánucũñupõ tocãnacãnia.

4 Baipʉa, quetiupaʉ juez pʉame capee majũ cõ jʉátigaesupʉ. Bairo jʉátigaetimicʉ̃ã, cabero atore bairo ĩ tʉ̃goñañupʉ̃: ‘Diore caĩroaecʉ yʉ ãniña. Tunu bairoa camasã cʉ̃ãrẽ na yʉ nʉcʉ̃bʉgoetiya.

5 Bairo cabai yʉ caãnimiatacʉ̃ãrẽ, atio pʉame yʉ pajʉ̃go jãnaẽtĩñamo. Bairi, yʉre tocãrõã cõ pajʉ̃go jãnato. Nairõ yʉ tʉre cõ apéricõãto ĩ, cõ yʉ jʉátigʉ,’ ĩ tʉ̃goñañupʉ̃,” na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.

6 Ĩ yaparo, na ĩnemoñupʉ̃ tunu: “Tʉ̃gopeoya juez cañuecʉ̃ cawapeaore cõ cʉ̃ caátajere.

7 Bairi, ¿Nopẽ bairo Dios, cʉ̃ yarã cʉ̃ canetõõparãrẽ, ʉmʉrecóo, ñamii nairõ na cajẽniata, na cʉ̃ jʉáperibujiocʉti? Cañuʉ ãnirĩ na jʉátimajũcõãgʉmi. ¿O na cotecõã manio joroque na cʉ̃ átibujiocʉti? Bairo na áperigʉmi.

8 Caãnorẽ bairo mʉjããrẽ ñiña: Coteri mea, jicoquei na jʉátibujioʉmi. Mʉjããrẽ ñiña tunu: Nemo yʉ, Camasã Jʉ̃gocʉ yʉ catunuetari rʉ̃mʉrẽ, ¿ati yepapʉre mai Dios mena catʉ̃goñatutuarãrẽ na yʉ bócaetaʉ átí?” na ĩñupʉ̃ Jesús.

9 Cabero tunu Jesús ĩ cõñanemorĩ, quetibʉjʉyupʉ fariseo, bairi jĩcãʉ̃ gobiernorẽ dinero jejobojari majõcʉ menarẽ. Na quetibʉjʉgʉ ásupʉ aperã, “Caroarã majũ jãã ãniña,” ĩrĩ aperãrẽ caĩñateri majãrẽ.

10 Atore bairo na ĩñupʉ̃: “Pʉgarã ñubuerã ásúparã caʉ̃mʉa Dios ya wii, templo na caĩrĩ wiipʉ. Bairi jĩcãʉ̃ ãñupʉ̃ fariseo majã mena macããcʉ̃. Apei pʉame ãñupʉ̃ Roma macãrẽ camasã yaye dinerore jejobojari majã mena macããcʉ̃ jĩcãʉ̃.

11 Atore bairo fariseo pʉame nucũrĩ Diore qũĩ jẽniñupʉ̃: ‘Dios nocãrõ cañuʉ majũrẽ mʉrẽ ñiña. Mʉ ñujãñuña yʉ menarẽ. Yʉa, aperãrẽ bairo yʉ baietiya. Cañuʉ yʉ ãniña. Narẽ bairo yʉ yajapaietiya. Rorije átajere yʉ áperiya. Carõmio mena rorije átaje cʉ̃ãrẽ yʉ áperiya. Tunu bairoa ãni, apei, Roma macãrẽ dinero jejobojari majõcʉre bairo yʉ baietiya.

12 Yʉa, pʉgani jeto jĩcã semanarẽ ʉgarique betiri mʉ yʉ ñubuenucũña. Tunu bairoa yʉ cawapatarije cʉ̃ãrẽ pʉga wãmo petiro cãnacã sero cãrõrẽ jĩcã sero cãrõ jeto tocãnacãnia mʉ yʉ jonucũña,’ ĩ jẽniñupʉ̃ Diore fariseo majõcʉ pʉame.

13 Apei Roma macã macããnarẽ dinero jejobojari majõcʉ pʉame, noo, jopetʉaca ũnopʉ̃ã tuacõãñupʉ̃. Bairo tuari jĩrĩãcã ũno cʉ̃ãrẽ ʉmʉrecóore ĩñamʉgõnucũrĩ mee nucũñupʉ̃. Bairo nucũʉ̃, cʉ̃ majũ cotiare pari, atore bairo ĩ jẽniñupʉ̃ Diore: ‘Dios, nocãrõ cañuʉ majũ, mʉrẽ ñiña. ¡Yʉre bopacooro ĩñaña! Yʉa, roro caátajecʉcʉ yʉ ãniña,’ qũĩ jẽniñupʉ̃ Diore Roma macã macããnarẽ dinero jejobojari majõcʉ pʉame.

14 Mʉjããrẽ caãnorẽ bairo ñiña: Ãni, Roma macã macããnarẽ cadinero jejobojari majõcʉ, cʉ̃ ya wiire cʉ̃ catunuetaparo jʉ̃goye, merẽ Dios cʉ̃ carorije wapare cʉ̃ masiriyo bojacõãrĩcʉ̃mi. Apei fariseo majõcʉ pʉame roquere cʉ̃ masiriyo bojaetacʉmi. Bairi torea bairo ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cʉ̃ majũã: ‘Caãnimajũʉ̃ yʉ ãniña,’ caĩ pʉamerẽ, cabʉgoro macããcʉ̃rẽ bairo cʉ̃ ãnio joroque cʉ̃ átigʉmi Dios. Apei, ‘Caãnimajũʉ̃ mee yʉ ãniña,’ caĩ pʉame roquere, cabero cabʉgoro macããcʉ̃rẽ bairo mee cʉ̃ ãnio joroque cʉ̃ átigʉmi Dios,” na ĩñupʉ̃ Jesús.

15 Bairo cʉ̃ caĩquetibʉjʉ yaparoro bero, tunu aperã na pũnaa, cawĩmarãrẽ na jeasúparã Jesús tʉpʉ, na pãñarĩ Diore na cʉ̃ jẽnibojaáto, ĩrã. Bairo na pũnaarẽ na cajeató ĩñarĩ, cʉ̃ cabuerã pʉame, “Na jeapéricõãña mʉjãã pũnaarẽ,” na ĩñuparã capacʉare.

16 Bairo na caáto ĩña, na piijori atore bairo na ĩñupʉ̃ Jesús cʉ̃ cabuerãrẽ: —Yʉtʉ pʉame cawĩmarãrẽ na atírotiya. Na ẽñotaeticõãña. Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ macããnarẽ bairo caãna niñama cawĩmarã. Narẽ bairo cayeriñurã jeto ãnimasĩñama Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉpʉre.

17 Mʉjããrẽ cariape ñiña: Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cawĩmaʉ cʉ̃ catʉ̃goñarõrẽ bairo Dios mena cʉ̃ catʉ̃goñatutuaeticõãta, Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉre jãã masĩẽtĩgʉmi —na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús cʉ̃ cabuerãrẽ.

18 Cabero jĩcãʉ̃ sacerdote majã mena macããcʉ̃ atore bairo qũĩ jẽniñañupʉ̃ Jesure: —Cañuʉ majũ cabuei, ¿dope bairo yʉ átibujiocʉti, caroa yeri capetietiere bócagʉ?

19 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, atore bairo Jesús pʉame qũĩ yʉyupʉ: —¿Nopẽĩ cañuʉ yʉ mi piiyati? Cañuʉ, jĩcãʉ̃ã niñami, Dios jeto.

20 Merẽ mʉ masĩĩ Dios camasãrẽ cʉ̃ caátiroticũrĩqũẽrẽ: “Carõmio mena roro átiepeeticõãña. Pajĩãẽtĩcõãña camasãrẽ. Aperã yayere jeerutieticõãña. Aperãrẽ cabʉgoroa na ĩbuitieticõãña. Mʉ pacʉ, mʉ paco cʉ̃ãrẽ nʉcʉ̃bʉgoya.”

21 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, atore bairo qũĩñupʉ̃ caʉ̃mʉ pʉame: —Tie nipetirijere cawĩmaʉ ãcʉ̃pʉ̃na, yʉ átipeyocõã jʉ̃gowʉ —qũĩñupʉ̃.

22 Tiere tʉ̃go, Jesús pʉame qũĩnemoñupʉ̃ tunu: —Mai, jĩcã wãme mʉ rʉsacõãña. Mʉ cacʉ̃gorije nipetirijere nunirepeyocõãña. Tie wapare jeri cabopacarãrẽ na ricawoya. Bairo mʉ caápata, jõbuipʉ pairo nigaro mʉ cawapatapee. Bairo yʉ caĩrõrẽ bairo áti yaparori, yʉ mena bapacʉsa —qũĩñupʉ̃ Jesús.

23 Tiere tʉ̃go, caʉ̃mʉ pʉame tʉ̃goñarĩqũẽ paicoasupʉ. Capee apeye ũnierẽ cacʉ̃goʉ ãnirĩ, Jesús cʉ̃ caĩrõrẽ bairo átigaesupʉ.

24 Bairo cʉ̃ catʉ̃goñarĩqũẽ pairo ĩñarĩ, atore bairo na ĩñupʉ̃ Jesús cʉ̃tʉ caãnarẽ: —Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ capee apeye ũnierẽ cacʉ̃goʉ, Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉre cʉ̃ caetapee masiriyojãñuña.

25 Waibʉcʉ capai, camello, ãpõã pota opeacapʉ cʉ̃ cajã ãmewitiata, masiriyojãñuña. Bairo cʉ̃ caãmewitimasĩmiatacʉ̃ãrẽ, netõjãñurõ masiriyoro niña caʉ̃mʉ capee apeyere cacʉ̃goʉ Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉre cʉ̃ caetapee pʉame roque —na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.

26 Bairo cʉ̃ caĩrĩjẽrẽ catʉ̃gorã pʉame cʉ̃ jẽniñañuparã: —Bairi, ¿ni ũcʉ̃ toroque cʉ̃ netõmasĩcʉti?

27 Bairo na caĩjẽniñarõ tʉ̃go, atore bairo na ĩñupʉ̃ Jesús: —Dise ũnie camasã na caátimasĩẽtĩẽ, nipetirije Dios cʉ̃ caátimasĩrĩjẽ jeto niña.

28 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, Pedro pʉame bairo qũĩñupʉ̃ Jesure: —Jãã Quetiupaʉ, jãã roque merẽ, nipetirije jãã cacʉ̃gorijere cũrĩ, mʉrẽ jãã bapacʉti ʉsajʉ̃gowʉ.

29 Jesús pʉame atore bairo qũĩ yʉyupʉ: —Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ Dios cʉ̃ carotimasirĩpaʉ macããjẽrẽ paagʉ, cʉ̃ ya wiire, o cʉ̃ nʉmorẽ, cʉ̃ bairãrẽ, cʉ̃ pacʉare, o cʉ̃ pũnaa cʉ̃ãrẽ na cʉ̃ caaweyocoápáta, narẽ cʉ̃ cacʉ̃goro netõrõ bócanemogʉmi tunu ati yepapʉre. Tunu ape ʉmʉrecóo caetaro, cʉ̃gonemogʉmi yeri capetietiere —na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.

31 Cabero Jesús cʉ̃ cabuerãrẽ, pʉga wãmo peti rʉpore pʉga pẽnirõ cãnacãʉ̃ majũ camasã watoa caãnarẽ na piiwʉojori na ĩñupʉ̃ na jetore: “Ãmerẽ Jerusalẽpʉ marĩ ágarã. Topʉ profeta majã ãnana yʉ, Camasã Jʉ̃gocʉre na caĩquetibʉjʉ woatuyaricarorea bairo baigaro.

32 Ti macã macããna pʉame judío majã caãmerãrẽ yʉ nunirocacõãgarãma. Roro ñiepegarãma. Roro yʉ átiepegarãma. Na ʉcoo mena yʉ eyotuepegarãma.

33 Bairo átiri, roro majũ yʉ bape epegarãma. Bairo yʉ átieperi, yʉ pajĩã rocacõãgarãma. Bairo yʉre na caátimiatacʉ̃ãrẽ, itia rʉ̃mʉ bero caãno yʉ pʉame yʉ caticoagʉ tunu,” na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.

34 Na, cʉ̃ cabuerã pʉame cʉ̃ caquetibʉjʉmirĩjẽrẽ tʉ̃gomasĩẽtĩmajũcõãñuparã. Na pʉame, “Jesús bairo baiyasigʉmi,” ĩ masĩẽsuparã. Bairi tʉ̃gomasĩẽsuparã.

35 Cabero Jericó macãrẽ cõñaácʉ́, Jesús pʉame cacaapee ĩñaecʉ̃rẽ netõásúpʉ. Cʉ̃ pʉame maa tʉ̃ni camasãrẽ dinero jẽniruinucũñupʉ̃.

36 Bairi yua, camasã capããrã na canetõrõrẽ tʉ̃gori, “¿Dope to baiyati?” na ĩ jẽniñañupʉ̃ cʉ̃tʉ caãnarẽ.

37 Bairo cʉ̃ caĩjẽniñarõ tʉ̃go, na pʉame qũĩñuparã: —Jesús, Nazaret macã macããcʉ̃ netõácʉ́ baiyami —qũĩ quetibʉjʉyuparã.

38 Tiere tʉ̃gori, bʉsʉrique tutuaro mena qũĩ joyupʉ Jesure: —¡Jesús, David ãnacʉ̃ pãrãmi, bopacooro ñiñaña!

39 Bairo cʉ̃ caĩrõ, aperã cʉ̃ riape caãna pʉame cʉ̃ tutiyuparã, cʉ̃ awajaeticõãto, ĩrã. Bairo cʉ̃rẽ na caĩmiatacʉ̃ãrẽ, bʉtioro jãñurĩ awajanemoñupʉ̃ tunu: —¡David ãnacʉ̃ pãrãmi, bopacooro ñiñaña!

40 Jesús pʉame cʉ̃ caĩawajarijere tʉ̃gori, tuanʉcãñupʉ̃. Tuanʉcãrĩ, “Cʉ̃ neasá,” na ĩñupʉ̃ aperãrẽ. Bairo yua, cʉ̃ na cane etaro ĩña, cʉ̃ jẽniñañupʉ̃:

41 —¿Ñerẽ mʉ yʉ caáto mʉ boyati? Bairo cʉ̃ caĩrõ caĩñaecʉ̃ pʉame qũĩñupʉ̃: —Yʉ Quetiupaʉ, caĩñamasĩẽcʉ̃ ãnirĩ ñiñamasĩgaya tunu —qũĩñupʉ̃.

42 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, atore bairo qũĩñupʉ̃ Jesús: —¡Jaʉ, ĩñamasĩña! Yʉ mena mʉ catʉ̃goñatutuarije jʉ̃gori mʉ caapee ĩñamasĩõ joroque mʉ yʉ átiya.

43 Bairo cʉ̃ caĩrõ, jicoquei ĩñamasĩcoasupʉ. Ĩñamasĩ yua, Jesús bero ʉsari, Diore cʉ̃ basapeoyupʉ. Nipetiro camasã, tiere caĩñaatana cʉ̃ã Diore cʉ̃ basapeoyuparã.