Luke 10 in Carapana

1 Cabero Jesús, marĩ Quetiupaʉ, cʉ̃ caquetibʉjʉrotijoparã setenta y dos majũ caʉ̃mʉarẽ na beseyupʉ. Bairo na beseri bero yua, tocãnacã macãã, pʉgarã jeto cʉ̃ caetaparopʉ na ájʉ̃go rotiyupʉ.

2 Mai, na caápáro jʉ̃goye atore bairo na ĩñupʉ̃: “Oterique camasã na cajepee pairo caãnimiatacʉ̃ãrẽ, tie uparãrẽ cajʉjeparã pʉame capããrã mee niñama. Torea bairo Dios yaye quetire catʉ̃goʉsaparã capããrã na caãnimiatacʉ̃ãrẽ, marĩrẽ cajʉquetibʉjʉparã pʉame capããrã mee niñama. Bairo na cabairoi, marĩ Pacʉ Diore mʉjãã cajẽnirõ boya. Cʉ̃ pʉame oterique Upaʉre bairo cʉ̃ yaye bʉsʉrique cajʉquetibʉjʉ batoparãrẽ na jomasĩgʉmi.

3 Tʉ̃goya, ãmerẽ mʉjããrẽ caroa quetire yʉ quetibʉjʉ rotijoya. Corderos nurĩcãrã, macãnʉcʉ̃ macããna lobos cauwiorã watoa na caãno uwiojãñuña. Torea bairo mʉjãã pʉame camasã watoa mʉjãã caãno uwiojãñugaro. Bairi masacatiri mʉjãã cañesẽãrõ ñuña,” na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús cʉ̃ cabuerãrẽ.

4 Bairo na ĩ yaparo, atore bairo na ĩ quetibʉjʉnemoñupʉ̃ Jesús tunu: “Bairo áná, dinero jããrĩcã poa, bairi waso poa cʉ̃ãrẽ, bairi rʉpo jutii cʉ̃ãrẽ mʉjãã jee ápewa. Tunu maapʉ mʉjãã cabocáetarãrẽ na mena mʉjãã bʉsʉpẽniepa. Cariapea mʉjãã acoápá.

5 Bairi jĩcã wii ũno etarã, ‘Dios caroa yericʉtaje cʉ̃ joáto ati wii macããnarẽ,’ mʉjãã ĩ etagarã ti wiire.

6 Bairi ti wii macããna pʉame caroaro mena mʉjããrẽ na cajẽniata, mʉjãã caĩrõrẽã bairo caroa yericʉtajere na jogʉmi Dios. Baipʉa, caroaro mena mʉjããrẽ na cajẽnieticõãta, mʉjãã caĩrõrẽ bairo na áperigʉmi Dios.

7 Bairo mʉjããrẽ caqũẽnorãrẽ bócarã yua, na ya wiipʉ mʉjãã ãnicõãwã. Capee wiiripʉ patowãcõẽtĩcõãña. Bairi jĩcã wiia ãni, mʉjããrẽ na canurĩjẽ jetore mʉjãã ʉgawã. Mʉjãã, paari majã ãnirĩ, mʉjãã ʉgamasĩña na canurĩjẽrẽ.

8 Bairo bairi jĩcã macã ũno etarã, mʉjããrẽ caroaro na cajẽniata, na yaye ʉgarique na canurĩjẽ jetore ʉgaya.

9 Tunu bairoa ti macã macããna cariayecʉnarẽ na catioya. Tunu atore bairo na ĩ quetibʉjʉya: ‘Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ merẽ etaro baiya ati yepapʉre.’

10 Bairo mʉjãã caquetibʉjʉñesẽãrõ, di macã macããna ũna mʉjããrẽ caroaro mena na cajẽnieticõãta, ti macã maapʉ nipetiro camasã na catʉ̃goropʉ atore bairo na mʉjãã ĩgarã:

11 ‘¡Jãã yaye quetire mʉjãã catʉ̃gogaetoi, mʉjãã ya macã ñerĩrẽ jãã rʉpo jutii catusarijere jãã pareya! Ape macãpʉ jãã áya. Bairo jãã caápáro jʉ̃goye tʉ̃gopeoya mai. Jãã yaye quetire mʉjãã catʉ̃goata, Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ macããjẽrẽ mʉjãã tʉ̃gobujiorã,’ na mʉjãã ĩgarã ti macã macããnarẽ.

12 Mʉjãã, yʉ yarã cariape mʉjããrẽ ñiña: To macããna mʉjããrẽ na catʉ̃goetie wapa, Dios pʉame roro na átigʉmi. Camasãrẽ cʉ̃ caĩñabeseri rʉ̃mʉrẽ Sodoma macããna netõjãñurõ popiye na baio joroque na átigʉmi,” na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús cʉ̃ cabuerãrẽ.

13 Bairo na ĩ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu Jesús ape macãã macããnarẽ, Corazín, bairi Betsaida macãã macããnarẽ: “¡Roro majũ baigarãma to Corazín macã macããna! ¡Roro majũ baigarãma Betsaida macã macããna cʉ̃ã! Dios cʉ̃ caátijẽñoĩñorĩjẽ capeere ĩñawã. Bairo caĩñarã nimirãcʉ̃ã, roro na caátiere jãnagaema. Tirʉ̃mʉpʉ macããna Tiro, Sidón macããna ãnana, Corazín, Betsaida macããna na caĩñarĩcãrõrẽã bairo na cʉ̃ã na caĩñaata, roro na caátajere jãnabujioricarãma Tiro, Sidón macããna pʉame. Bʉtioro yapapuarã na cajãñarĩjẽ jutii ũnierẽ jãñabujioricarãma. Tunu peero õwãwopʉ ruibujioricarãma, bʉtioro na cayapapuarijere ĩñorã yua.

14 Bairi camasãrẽ Dios cʉ̃ caĩñabeseri rʉ̃mʉ caetaro Corazín, bairi Betsaida macãã macããna pʉame, Tiro, Sidón macãã macããna netõjãñurõ popiye baigarãma yua.

15 Torea bairo Capernaum macã macããna cʉ̃ã baigarãma. ‘Jõbuipʉ jãã ágarã,’ caĩtʉ̃goñarã na caãnimiatacʉ̃ãrẽ, ¡caʉ̃cʉ̃ãrĩ opepʉ roquere na regʉmi Dios!” na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús cʉ̃ cabuerãrẽ Corazín, Betsaida, Capernaum macãã macããna na cabaipeere.

16 Bairo na ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: “Yʉ cabuerã, ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ mʉjãã yaye quetire catʉ̃goʉ, yʉ yaye quetire catʉ̃goʉre bairo niñami. Tunu bairoa ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ apei mʉjãã yaye quetire catʉ̃gogaecʉ, yʉ yaye quetire catʉ̃gogaecʉre bairo niñami. Bairo caãcʉ̃ ãnirĩ Dios, yʉre cajoricʉ yaye queti cʉ̃ãrẽ caboecʉre bairo niñami,” na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.

17 Cabero Jesús cʉ̃ caquetibʉjʉrotijoricarã setenta y dos majũ ʉseanirĩqũẽ mena tunu etayuparã caquetibʉjʉñesẽãrátána. Bairo etarã yua, atore bairo qũĩ quetibʉjʉyuparã Jesure: —¡Jãã Quetiupaʉ mʉ wãmei jãã caĩjẽnirõ, wãtĩ yeri pũna cʉ̃ã jãã caĩrotirorea bairo baimajũcõãñama! —qũĩñuparã.

18 Bairo na caĩrõ tʉ̃go, atore bairo na ĩñupʉ̃ Jesús: —Ñuña mʉjãã caátiataje. Yʉ pʉame wãtĩ quetiupaʉ jõbuipʉ caãnimiatacʉ cʉ̃ cañarõrẽ ñiñajoapʉ. Cabʉpo yaberije cañarõrẽ bairo majũ ñaami.

19 Mʉjããrẽ masĩrĩqũẽrẽ yʉ jowʉ, ãña mʉjããrẽ cʉ̃ cabacamiatacʉ̃ãrẽ, mʉjãã cariaetiparore bairo ĩ, o cotapa mʉjããrẽ cʉ̃ catoamiatacʉ̃ãrẽ, mʉjãã cariaetiparore bairo ĩ. Tunu bairoa mʉjããrẽ masĩrĩqũẽrẽ yʉ jowʉ, marĩ pesu wãtĩ cʉ̃ catutuarije nipetirijere mʉjãã canetõparore bairo ĩ. Bairo tie masĩrĩqũẽrẽ cacʉ̃gorã ãnirĩ, dise ũnie wãtĩ roro mʉjããrẽ cʉ̃ caátigamirĩjẽrẽ mʉjãã tãmuoetinucũgarã.

20 Bairãpʉa, wãtĩ yeri pũnarẽ cawitiroti jomasĩrã nimirãcʉ̃ã, tie jetore mʉjãã catʉ̃goñarõ boetiya. Jõbuipʉ Dios ya pũrõpʉ mʉjãã caãno cãrõ mʉjãã wãmerĩrẽ cʉ̃ cawoaturicarã mʉjãã ãniña. Tie pʉamerẽ tʉ̃goñajesoya —na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús cʉ̃ cabuerãrẽ.

21 Bairo tipaʉa bʉtioro Espíritu Santo mena ãnirĩ atore bairo ʉseanirĩqũẽ mena Diore qũĩ basapeoyupʉ Jesús: “Caacʉ, mʉ, ati ʉmʉrecóo nipetiro upaʉ, mʉ ñujãñuña yʉ yarã mena. Naa, cabʉgoro macããnarẽ bairo caãna na caãnimiatacʉ̃ãrẽ, masĩrĩqũẽrẽ na mʉ joyupa. Aperã, ati yepa macããna, ‘Marĩ roque marĩ masĩnetõña’ caĩrã pʉamerẽ na mʉ joetiya. Caacʉ, tore bairo mʉ ásupa mʉ cabojʉ̃goyetiricarore bairo caãno jʉ̃gori,” qũĩ jẽniñupʉ̃ Jesús cʉ̃ pacʉre.

22 Bairo qũĩ jẽni yaparo, atore bairo na ĩñupʉ̃ Jesús cʉ̃tʉ caãnarẽ: “Yʉ Pacʉ pʉame nipetirije masĩrĩqũẽrẽ yʉ jowĩ. Tunu yʉ caátiãnie cʉ̃ãrẽ yʉ Pacʉ jeto masĩñami. Tunu cʉ̃ caátiãnierẽ yʉ cʉ̃ã yʉ masĩpeyocõãña. Bairi yʉ cʉ̃ã yʉ jeto na yʉ masĩõmasĩña camasã yʉ cabeserãrẽ yʉ Pacʉ cʉ̃ caátiãnierẽ,” na ĩñupʉ̃ Jesús.

23 Bairo ĩ yaparo, cʉ̃ cabuerãrẽ na ãmejore ĩña, atore bairo na ĩñupʉ̃ na jetore: “Tirʉ̃mʉpʉ macããna profeta majã capããrã mʉjãã caĩñarĩjẽ ũnierẽ ĩñagamiñupã. Quetiuparã ãnana cʉ̃ã tiere ĩñagamiñupã. Mʉjãã catʉ̃gorije ũnie cʉ̃ãrẽ tʉ̃gogamiñupã. Bairi mʉjãã pʉame capee ĩña, tʉ̃go caãna ãnirĩ ʉseanirĩ ãña,” na ĩñupʉ̃ Jesús cʉ̃ cabuerãrẽ.

25 Cabero jĩcãʉ̃, Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽrẽ cajʉ̃gobuei Jesús tʉpʉ etayupʉ. “Cariape cʉ̃ quetibʉjʉyati Jesús,” ĩ masĩgʉ, cʉ̃tʉ etayupʉ. Bairo cʉ̃tʉ eta, atore bairo qũĩ jẽniñañupʉ̃ Jesure: —Jããrẽ cabuei, ¿dope bairo yʉ ácʉati Dios tʉpʉ cariamanopʉ ágʉa? —qũĩ jẽniñañupʉ̃ cajʉ̃gobuei Jesure.

26 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, atore bairo qũĩñupʉ̃ Jesús: —Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽrẽ na cawoaturica pũrõpʉ mʉ caĩñaata, ¿nopẽ ĩgaro tie bairo to ĩcʉti mʉrã? —qũĩ jẽniñañupʉ̃ Jesús cajʉ̃gobueire.

27 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, atore bairo qũĩñupʉ̃ Jesure: —Atore bairo ĩña ti pũrõpʉ: ‘Mʉjãã, Israel macããna, mʉjãã caátiãnie nipetirije mena cʉ̃ maiña. Tunu bairoa mʉjãã yeripʉ, mʉjãã catʉ̃goñarĩjẽ nipetirije mena cʉ̃ maiña. Tunu bairoa mʉjãã catutuarije nipetirije mena cʉ̃ maiña.’ Tunu torea bairo: ‘Mʉjããtʉ macããna cʉ̃ãrẽ mʉjãã rupaʉre mʉjãã camairõrẽã bairo na maiña,’ ĩ quetibʉjʉyupi ti pũrõpʉ —qũĩñupʉ̃ cajʉ̃gobuei Jesure.

28 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, bairo qũĩñupʉ̃ Jesús: —Cariape miña. Tore bairo ĩ woatuyupi Moisés ãnacʉ̃. Bairo bairi cʉ̃ caĩrĩcãrõrẽã bairo caroaro cariape mʉ caápata, Dios tʉpʉ cariamanopʉ mʉ ágʉ —qũĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽrẽ cajʉ̃gobueire.

29 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃gomicʉ̃ã, cʉ̃ caĩrõrẽ bairo átigaesupʉ. Bairi atore bairo qũĩ jẽniñanemoñupʉ̃ Jesure tunu: —¿Noa ũna na ãniñati marĩ yarã, marĩ rupaʉre bairo marĩ camaiparã?

30 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, ĩcõñarĩ atore bairo qũĩñupʉ̃ Jesús cajʉ̃gobueire: —Jĩcãʉ̃ Jerusalẽpʉ caãniatacʉ Jericó macãpʉ ásúpʉ. Bairo ti macãpʉ cʉ̃ caetaparo jʉ̃goye jerutiri majã pʉame maapʉ cʉ̃ bocáetayuparã. Cʉ̃ bocáeta yua, roro cʉ̃ ásuparã. Cʉ̃ apeyere, cʉ̃ jutii nipetirijere jeyuparã. Jee yaparo, cʉ̃ payuparã bʉtioro, ñe mano riaricaropʉ. Áticõã yua, ruticoásúparã.

31 Bairo na caátó bero, jĩcãʉ̃ sacerdote na caqũẽatacʉ cʉ̃ cacũñarĩ wããrẽ ásúpʉ cʉ̃ cʉ̃ã. Bairo ácʉ́, etayupʉ na caqũẽatacʉtʉre. Bairo qũĩñamicʉ̃ã, cʉ̃ owanetõcoásúpʉ.

32 Bairo cʉ̃ canetõátó bero, apei tunu levita poa macããcʉ̃ etayupʉ. Bairo eta, qũĩña, cʉ̃ owanetõcoásúpʉ cʉ̃ cʉ̃ã.

33 Bairo na canetõátó bero, apei tunu Samaria yepa macããcʉ̃ etayupʉ. Bairo eta, bopacooro qũĩñañupʉ̃ na caqũẽatacʉre, Samaria yepa macããcʉ̃ pʉame.

34 Qũĩña mai yua, cʉ̃tʉ eta, cʉ̃ cãmiirẽ cʉ̃ ʉcotiyupʉ. Aceite, bairi ʉse oco majũ mena cʉ̃ cãmiirẽ cʉ̃ ʉcotiyupʉ. Tunu jutii mena cʉ̃ cãmiirẽ jiyayupʉ. Áti yaparo, cʉ̃ yaʉ burro buipʉ cariaʉre cʉ̃ nepeoyupʉ. Bairo áti, cʉ̃ neásúpʉ camasã ñesẽãrĩ majã na cacãnirĩ wiipʉ. Topʉ ãcʉ̃, cʉ̃ ʉcotinemoñupʉ̃ tunu.

35 Ape rʉ̃mʉ, cabusuri rʉ̃mʉ cʉ̃ caápáro jʉ̃goye Samaria yepa macããcʉ̃ pʉame atore bairo qũĩñupʉ̃ ti wii upaʉre: “Ʉ̃jʉ̃, pʉga denario moneda tiiri mʉ yʉ nuniña. Ãni, yʉ caneatíatacʉre cʉ̃ mʉ caqũẽnorõ yʉ boya. Mʉrẽ yʉ canunirĩjẽ to caetaeticõãta, cabero acʉ́pʉ, mʉ yʉ wapatinemogʉ tunu,” qũĩñupʉ̃ Samaria yepa macããcʉ̃ ti wii upaʉre —bairo ĩcõñarĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús cajʉ̃gobueire.

36 Bairo ĩcõñarĩ bero, atore bairo qũĩnemoñupʉ̃: —¿Dope bairo mʉ tʉ̃goñañati? Camasã itiarã qũĩñañuparã jerutiri majã na caqũẽatacʉre. Bairi, ¿ni pʉame cʉ̃ yaʉre bairo qũĩñañuparĩ? —qũĩ jẽniñañupʉ̃ Jesús cajʉ̃gobueire.

37 Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, atore bairo qũĩñupʉ̃ Jesure: —Cʉ̃rẽ caĩñamairĩcʉ̃ pʉame cʉ̃ yaʉre bairo qũĩñañupĩ —qũĩñupʉ̃ cajʉ̃gobuei pʉame. Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, bairo qũĩñupʉ̃ Jesús: —Bairo baimajũcõãñupĩ. Bairi mʉ cʉ̃ã cʉ̃rẽ bairo ácʉja. Aperã mʉ yarã, mʉ ũnarẽ, mʉ rupaʉre mʉ camairõrẽ bairo na mʉ jʉátinemogʉ na cʉ̃ãrẽ —qũĩñupʉ̃ Jesús, Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽrẽ cajʉ̃gobuei pʉamerẽ.

38 Cabero netõásúpʉ Jesús. Bairo ácʉ́, jĩcã macãpʉ etayupʉ tunu. Topʉ cʉ̃ caetaro, jĩcã wii macããcõ, Marta cawãmecʉco pʉame bairo qũĩñupõ: “Jãã mena ʉgaʉ asá.”

39 Mai, Marta pʉame baiocʉsupo, María cawãmecʉcore. Bairo Jesús na ya wii cʉ̃ caetaro, María cʉ̃ rʉporitʉre etanumuñupõ. Jesús cʉ̃ caquetibʉjʉrijere bʉtioro tʉ̃gogayupo.

40 Marta pʉame jesaesupo: “Yʉ jeto paarique nipetirijere yʉ átimiña,” ĩ tʉ̃goñañupõ. Bairi Jesutʉ cõ baio cõ caruiro ĩñarĩ, Jesure qũĩñupõ: —Yʉ Quetiupaʉ, ¿yʉ cabairijere mʉ tʉ̃goñaẽtĩñati? Yʉ baio pʉame yʉ jʉáperiyamo. ¿Bairo cõ cabairije to ñuñati mʉrã? Jĩcãõã yʉ pʉame yʉ paaya. Bairi, “Cõ jʉpaoja,” cõ ĩña —qũĩñupõ Marta Jesure.

41 Bairo cõ caĩrõ tʉ̃go, atore bairo cõ ĩñupʉ̃ Jesús: —Marta, mʉa, capee apeye ũnierẽ mʉ tʉ̃goñaña.

42 Bairo mʉ catʉ̃goñamiatacʉ̃ãrẽ, jĩcã wãme cariape tʉ̃goñarĩqũẽ niña. Bairi María pʉame ti wãmerẽ tʉ̃gogayamo. Bairi noa una, “Tocãrõã tʉ̃gojãnaña tiere,” cõ ĩ masĩẽnama —cõ ĩñupʉ̃ Jesús Martare.